[CHRONICON UNIVERSITATIS
PRAGENSIS]
Anno domini MCCCXLVIII Karolus imperator fundavit in Praga studium
universale in theologia, iure canonico, medicina et in artibus. Cuius locus
primo fuit in domo contigua cimiterio sancti Fracisci, post in domo Lazari
inter Judeos. Et nunc in domo Rotlebi in foro sancti Galli. Hec itaque
universitas in quattuor naciones fuit distincta: Bohemorum, Bavarorum,
Polonorum et Saxonum. Et de die in diem miro modo augebatur. Sub uno tantum
universitatis rectore.
Anno domini MCCCLXXII in die sancti Georgii facta secundum statuta
universitatis eleccione novi rectoris antiquus rector, scilicet Nicolaus
Kolpergk, eandem non acceptavit. Sed tercio die congregati cum iuristis alium
sibi, scilicet quendam comitem de Pernstein, in rectorem elegerunt. Hinc
iuriste ab artistis et aliis facultatibus se contra eoram iuramenta diviserunt,
in quo hucusque indurato animo persistunt.
Anno domini MCCCLXXVIII Karolus, imperator et Bohemie rex, diem suum clausit
extremum in vigilia sancti Andree. Cui successit filius eius, Romanorum et
Bohemorum rex, semper Augustus Wenceslaus, qui anno domini MCCCLXIII vivente
Karolo, patre eius, fuit coronatus in regem Bohemie, puta tercio anno vite sue.
Anno domini MCCCLXXIX Urbanus papa fuit ad sedem apostolicam confirmatus,
contra quem insurrexit Gebenensis cardinalis et cum sibi adherentibus ad regem
Francie latenter recesserunt. Et tunc factum est schisma magnum in dei ecclesia
ultra 36 annos perduratum. Itaque Francigene, Hispani etc. cum Gebenensi, et Italici
et Almani cum Urbano tenuerunt usque ad decisionem Constanciensis concilii.
Anno domini MCCCLXXX fuit generalis et magna pestilencia in regno Bohemie,
in qua multa milia hominum precipue parvulorum sunt sepulta.
Anno domini MCCCLXXXIIII in die santi Galli electus fuit Soltow in rectorem
universitatis, in cuius rectoratu magnum certamen inter nacionem Bohemicam et
alias tres naciones insurrexit propter collegiaturas, quas non Bohemi, sed
extere naciones possidebant. Pro quo prefatus rector suspendit omnes lecciones
sub gravissimis penis. Nacio autem Bohemica non advertens rectoris mandatum
publice cum armis, scholaribus lecciones visitantibus, legit, disputavit et
ceteros actus scholasticos in collegio locis deputatis exercuit. Et ipsis sic
altercantibus rector cum quibusdam aliis pre ceteris Bohemis adversantibus
fuerunt a Bohemis mutatis habitibus siccis plagis percussi et Theotonici post
multiplices labores circa regem Wenceslaum et archiepiscopum et regis
consiliarios videntes, se non posse proficere, quinque collegiatos Bohemos in
collegio Karoli et sextum indifferentem admiserunt. Et conformiter in collegio
regis Wenceslai secundum numerum collegiatorum fuit concorditer pronunciatum.
Pro quo Bohemi in eternum sint benedicti!
Anno domini MCCCLXXXVI translato collegio de domo Lazari in domum Rotlebi
Nicolaus Luthomissl, magister arcium, fuit ibidem electus primus rector.
Anno domini MCCCLXXXXIII dominica Letare incepit annus iubileus in
Wissegrado perdurans usque ad Exaltacionem sancte Crucis cum peregrinacione ad
capellam Corporis Christi in Nova civitate, castrum Pragense et monasterium
Brzewniow. Hic iubileus annus pauperum bursas evacuans nullum sanctitatis
vestigium in populo reliquit. Sed quales ante, tales postea fuerunt facti et
peiores. Quanta autem in Wissegrado data fuit pecunia pro indulgenciis
symoniace acquirendo, quis conscriberet? Que prout male data, ita peius fuit
consumpta in commessacionibus, ebrietatibus et pompa seculari. Quapropter iusto
dei iudicio maiorem partem rex Wenceslaus pro sua camera reservavit. Et non
fuit ex omnibus magistris et doctoribus, qui se velut murum contra symoniacam
pravitatem opponeret, sed omnes velut muti prava de se dabant exempla, per
prefatas ecclesias cum idiotis et indoctis pro acquirendis tam care emptis
indulgenciis discurrebant dempto uno, puta Magistro Wenceslao dicto Rohle, pro
tunc plebano ecclesie sancti Martini Maioris civitatis Pragensis, qui non
indulgencias, sed decepciones appellabat, non tamen publice, sed occulte
propter Phariseorum metum. Ipse tamen mimus regis per quosdam inductus tantum
mimus regis per quosdam inductus tantum uno vel duobus diebus per ecclesias in
quodam pileo monstroso cum ceteris discurrebat cantando canticum Bohemicum:
yahodky, yahodky, kterak ste rano prokwetly.
Item magister Stiekna, baccalarius in theologia, pro tunc predicator
autenticus in Bethlehem, in Wissegrado predicando populum ad non negligendam
tam excellentem graciam multipliciter est hortatus. Et pro tunc Magister
Johannes Hus, nondum presbyter, deceptus frivole per tales exhortaciones in
Wissegrado confessus ultimos quattuor grossos, quos habuit, confessori
assignando non habuit nisi panem siccum ad manducandum. Et sic cum ceteris cece
est peregrinatus. Qui tamen factus presbiter et predicator multipliciter doluit
et in ambone publice predicando de sua fatua peregrinacione confessus fuit.
Item anno domini MCCCLXXXXIIII in die Stanislai Wenceslaus, Romanorum et
Bohemie rex, per Jodocum et barones regni in Verona civitate fuit arrestatus,
ut ordinem regni et pacem cum eorum consilio procuraret, et Pragam in castrum
deductus. Facta est guerra non modica cum Johanne, duce regio, et marchione
Procopio, cum purggraviis thesaurum regis pro stipendariis distribuentibus.
Quos timentes barones quilibet ad propria venit rege in Crumlow cum domino de
Rosis deducendo.
Item eodem anno dux Johannes cum marchione Moravie Procopio, purggraviis
castrorum regalium et multitudine copiosa stipendariorum ac cum Montanis sibi
adherentibus Novam civitatem Pragensem, communitate ibidem permittente et secum
tenente, libere intravit ad Antiquam civitatem invadendam. Et nisi facta
fuisset adstatim concordia, strages non modica fuisset in eadem civitate
perpetrata.
Item eodem anno ad Vincula Petri per certos tractatores pretactus rex est
solutus et cum ingenti gaudio et magna multitudine stipendariorum in civitatem
Budweis regalem per ducem Johannem est deductus et totaliter a sua arrestacione
solutus.
Item anno domini MCCCC currente vigesima die Augusti electores imperii nullo
iuris ordine servato regem Wenceslaum a regno Romanorum deponunt et Clementem
ducem in locum eius instituunt. Qui Italiam ingrediens versus Mediolanum vix
vitam conservans, prout poterat, ab Italia turpiter exivit. Et post hoc non
multum vivens expiravit. In cuius locum marchio Jodocus, cum voluntate tamen
domini regis Wenceslai, eligitur. Qui eodem anno non adepta corona in castro
suo Brunna spiritum exhalavit. Et tunc in eundem locum rex Sigismundus
similiter cum voluntate Wenceslai regis, fratris sui, successit et uterque se
regem Romanorum literis semper annotavit.
Item anno domini MCCCCI Sigismundus, rex Ungarie, frater regis Wenceslai,
per barones suos similiter fuit arrestatus et tamen auxiliante deo eodem anno
liberatus et solutus.
Anno domini MCCCCII circa carnisprivium cometes horribilis a plaga
septentrionali versus signum Tauri post solis occasum apparens, cuius summitas
in tantum augebatur, ut appareret velut canda pavonis, et duravit post Pasche
festum in partem septentrionalem in tantum declinando, ut post occasum solis
occideret et ante solis ortum oriretur. Huius ortum comete mundo mirabilis in
diversis partibus lites et contenciones et cetera mala fuerunt secuta. Que
omnia hic conscribere non est opus. Unum tamen notabile huius regni Bohemie
infra describitur.
Anno domini MCCCCII VI die Marcii, que fuit II feria post Translacionem
sancti Wenceslai, adhuc cometa apparente rex Wenceslaus a fratre, rege Ungarie
Sigismundo, ex consilio baronum regni Bohemie et quorundam consiliariorum
eiusdem Wenceslai regis altera vice arrestatur in curia sancti Benedicti, ut in
regno procuretur iudicium et iusticia, pax et equitas, et in castrum dicitur et
ibi aliquanto tempore detinetur. Et tunc consilium regis Wenceslai contra, ut
dicebatur, suum promissum a rege Hungarie Sigismundo recessit. Et rex
Sigismundus III die Junii arripiens campum marchionem Procopium captivavit. Qui
in captivitate moritur. Wenceslaus vero rex dominica post Viti extra Pragam in
Austriam conducitur et demum in civitate Vienna collocatur. Ipse autem
Sigismundus rex cum copiosa Hungarorum gente Montanos aggreditur. Qui territi
in Colonia flexis in luto genibus ad preces sibi adherencium in graciam
recepit. Que et quanta damna regnum Bohemie ab Hungaris et intraneis est pro
tunc perpessum, cronice declarabunt.
Item anno domini MCCCCIII in die Martini Wenceslaus rex miro modo die clara
post prandium multis videntibus, sed non cognoscentibus per Danubium evasit
procurante quodam Crucifero dicto Bohuss cum sibi adherentibus.
Item anno domini MCCCCIII incepit notabilis dissensio in clero regni
Bohemie, magistris, sacerdotibus et prelatis propter quosdam articulos ex
Johannis Wicleff, doctoris Anglici, libris non bene extractos.
Item eodem anno XXVIII die mensis Maii hora vesperarum in collegio Karoli
presentati sunt pretacti articuli Johannis Wicleff rectori pro tunc
universitatis Pragensis et mandatum est ex parte capituli, archiepiscopali sede
pro tunc vacante, ut rector prohiberet, sicut et prohibuit, ne magistri et scholares
tenerent aut disputarent prefatos articulos, sub pena prestiti iuramenti.
Item anno domini MCCCCV Innocencius papa VII instigavit et monuit Sbinkonem,
archiepiscopum Pragensem, ut sit diligens et sollicitus ad errores Wicleff et
hereses extirpandas. Hanc monicionem prelati procuraverunt.
Item anno domini MCCCCVI dominus Sbinko, archiepiscopus Pragensis, edidit
statutum et eodem anno in synodo publice mandavit, quod quicunque predicaret,
assereret vel disputaret errores Wicleff, in certas ibidem nominatas incideret
penas, pro tunc doctore Adam vicario generali existente etc.
Item eodem et sequenti anno multi ex sacerdotibus et laicis ad falsam
delacionem sunt examinati super prefatis erroribus, de quorum numero fuit
quidem sacerdos Crucis et eius pincerna. Et quidam pellifex, Abraham et
Sigismundus et plures alii, qui iustitia mediante fuerunt soluti.
Item anno domini MCCCCVIII XII die Maii cardinales utriusque collegii
recesserunt ab obediencia papali.
Anno domini MCCCCVIII examinatus est Magister Pater ad delacionem Johannis
Helie et Cifre, canonici Pragensis, qui et abiuravit sibi imposita, scilicet de
remanencia panis post consecracionem. Et post non longo tempore vixit.
Item eodem anno Gregorio XII pontificatum papalem regente Sbinko archiepiscopus
transmisit processus contra Wiclefistas ad curiam cum informacionibus, utinam
veris, supplicans, ut processus eius de reposicione librorum Wicleff et
combustione confirmaretur.
Item anno domini MCCCCVIII post Galli Stanislaus de Znoyma, doctor theologie,
et Stephanus Palecz, magister arcium, euntes ad Pisanum concilium fuerunt in
Bononia a Balthasar cardinale capti et carceribus mancipati. Quos Johannes Hus,
Jessenicz et Cristannus, magistri arcium, per interpositas personas liberarunt.
Qui post recessum de Praga studencium salvi Pragam pervenerunt.
Item eodem anno in rectoratu Magistri Heningi Balthehagen facta est
dissensio inter nacionem Bohemicam et alias tres naciones, scilicet Bavarorum,
Polonorum et Saxonum propter desiderium regis, qui optabat, ut sibi et
cardinalibus ad abstraccionem obediencie papalis assisterent. Itaque Bohemis
consencientibus et aliis nacionibus dissencientibus propter eorum pluralitatem
vocum rector non audebat contra desiderium concludere.
Item eodem anno veniente solemni ambasiata a rege et universitate Parisiensi
ad regem nostrum Wenceslaum, pro tunc in Montibus Cutnis existentem, qui
accersitis rectore universitatis cum doctoribus et magistris, de quorum numero
fuit Johannes Helie, Broda, sacre theologie doctores, et Johannes Hus, iam
arcium magister, audita legacione de abstraccione obediencie ab utroque
pretenso papa, Bohemis placentibus, aliis nacionibus displicentibus,
invictissimus Wenceslaus, Romanorum et Bohemie rex, eodem die tres voces ad
instar Parisiensis universitatis, ad cuius similitudinem Pragensis universitas
est fundata, largissime donavit. Ex cuius donacione omnes turbate sunt extere
naciones nullatenus consentire volentes, sed facta inter eos diabolica
conspiracione et sub fidei promissione pocius exire et nunquam Pragam redire,
quam Bohemos, incolas regni, ad tres voces admittere in preiudicium, ut
dixerant, et aliarum nacionum gravamen.
Item anno domini MCCCCIX deposito Gregorio a papatu in concilio Pisano et
succedente sibi Alexandro papa V iterum Sbinko, Pragensis archiepiscopus, cum
prelatis direxerunt processus suos cum bulla et falsis, ut timetur,
informacionibus et copiosis donis pape et cardinalibus contra Magistrum
Johannem Hus et ceteros a reposicione librorum et combustione appellancium. Et
Alexander papa commissam primam causam ad se revocavit Sbinconi archiepiscopo
per suam bullam, ut procederet contra rebelles Wiglefistas et censuris
ecclesiasticis compelleret ad omnes libros Wicleff reponendos.
Anno domini MCCCCIX circa festum Georgii Magistro Zdendone ad instanciam
regis Wenceslai a Bohemis in rectorem recepto, aliis nacionibus non
consencientibus factum est schisma magnum nacionum. Itaque extere naciones
satisfacientes iuramento suo de Praga pedibus, equis et curribus recesserunt.
Hec fuit credencia archiepiscopi et prelatorum ad papam et alios cardinales.
Primo quomodo ortum habet omnis regni dissensio propter articulos
Wiglefistarum. Secundo quod maxime est dicendum pape, qualiter ad inobedienciam
ordinarii clerus per induccionem Wiglefistarum est totaliter inductus, qui
expresse censuram ecclesie vilipendunt asserentes, nichil fore ecclesiasticas
censuras et quod ad potestatem secularem spectat regere clerum et non ad
episcopi, et per hoc multos magnates ad suas erroneas opiniones attraxerunt Imo
et dominum regem Wenceslaum ad hoc inducunt, ut ocuuparet clero bona temporalia
et ea aufferret, prout facit in facto. Item habeantur copie processuum primum
per Henczlinum canonicum directorum pro nunciorum istorum informacione.
Item Yacco canonicus dictus Ginoch et Jaroslaus, monachus minor, insertilis
episcopus, prefatam bullam de combustione librorum ab Alexandro impetraverunt,
XLV articulos velut erroneos produxerunt.
Primam proposicionem in consistorio publice de heresibus regni Bohemie in
Magistri Johannis Hus personali citacione deposuerunt.
Item Jacobus, plebanus de Winarzicz, dictam bullam cum citacione ad regnum
portavit et cum execucione iterum ad curiam Romanam reportavit.
Item Zdenko Longus canonicus et Cunczo doctor equos, ciphos et annulos pape
Johanni dederunt Bononie et eciam dominis cardinali de Ursinis et cardinali de
Columpna publice annulos preciosos donaverunt petentes, ut appellantes pro
libris non audirentur nec citacio relaxaretur Magistri Johannis Hus,
procuratoribus ac advocatis salarium eciam copiosum dederunt.
Item Andreas Brod et Adam canonici et Helias doctor instigatores et
assessores primi domini Sbinkonis pro comburendis libris.
Johannes, decanus de Podskalo, plebanos Pragenses ad premissa instigavit et
induxit.
Mathias canonicus, secretarius domini Sbinkonis, Janko, Dominicus et Petrus
Polak fuerunt notarii omnium premissorum, tam processuum quam literarum
missilium.
Johannes Ciffra predictus cum Michaele de Causis post mortem domini
Sbinkonis novas fecit in Romana curia proposiciones. Et non solum regnum sed
eciam personam domini regis multipliciter infamavit. Et Magistrum Johannem
Jessenicz sibi resistentem procuravit Rome incarcerari et novos processus
contra Magistrum Johannem Hus presentes expedivit.
Georgius Bora doctor est fundamentum, medium et finis omnium premissorum. Ex
eius namque capite et consilio bulla est impetrata, libri sunt combusti,
Magister Johannes citatus et plures incarcerati et puniti iniuste. Nec hodie
desistit.
Item anno domini MCCCCX predictus Sbinko, Pragensis archiepiscopus, licet de
bona naturali fuisset sapiencia, in doctrina tamen sacra nullus existebat, per
pravos consiliarios deceptus factum, quod non sane incepit, fine pessimo
terminavit. Libros enim Wicleff secundum tenorem bulle repositos examinari sex
adversariis doctoribus ac magistris precepit. Et ad illorum relacionem propter
errores, quos ibi asserebant, per sentenciam suam diffinitivam anno predicto
sequenti die post Viti cremari synodaliter mandavit. Sed ad instanciam domini
Wenceslai, Romanorum et Bohemie regis, distulit suam vesanam sentenciam usque
ad adventum domini Jodoci, antiqui Moravie marchionis. Et marchione nondum
veniente prefatus archiepiscopus XVI die mensis Julii repositos libros Wicleff
in medio archiepiscopalis curie in presencia Pragensis capituli, prelatorum ac
multitudine cleri cremari precepit. Et sic ibidem pluribus combustis libris,
melioribus, ut creditur, reservatis, membranas et registra ab antiquo reservata
igni subiecerunt psallentes et laudantes clamore valido Te deum laudamus
pulsatisque campanis quasi pro mortuis, sperantes se iam habere omnium
tribulacionum finem, cum tamen primo inicium, deo iusto iudice permittente,
sumpserunt.
Item Magister Johannes Hus et dominus Sdislaus de Zwierzeticz cum sibi
adherentibus appellaverunt. Quorum appellacioni non deferens omnes appelllantes
cum adherentibus Sbinko archiepiscopus excommunicavit cum omnibus, qui libros
non reposuerunt.
Item propter predictam combustionem et Magistri Johannis Hus et ceterorum
excommunicacionem schisma magnum est factum in populo. Quidam enim gravissime
receperunt excommunicacionem archiepiscopi pretactam, ita quod rumor factus
fuit post hoc in ecclesia Pragensi. In die Marie Magdalene officiantes sub
infula cum ceteris fere XL officiantibus ab altaribus divinis recesserunt. Et
eodem die in ecclesia sancti Stephani in Nova civitate sex evaginatis gladiis
predicatorem blasphemantem interficere voluerunt. Hic timor prostravit omnes
plebanos, ut per amplius ab excommunicacione in lege dei non fundata
cessaverunt.
Item post predicta appellantes per citaciones et excommunicaciones
archiepiscopi vexati aliqui, ut Przibico de Husna et Hroch ab appellacione
recesserunt et ab excommunicacione sua fuerunt absoluti.
Item eodem anno magistri subscripti certos libros Wicleff contra
condempnatores in kathedra publice defenderunt, quorum intimaciones fuerunt
hostiis collegii et ecclesiarum sub forma sequenti intimate:
Magister Johannes de Hussinecz, sacre theologie baccalarius formatus, die
dominico proximo stabit adversus condempnatores pro defensione libri Magistri
Johannis Wicleff de increata benedicta et venerabili trinitate.
Magister Jacobus de Miza sacre theologie baccalarius, feria secunda proxima
hora undecima stabit in kathedra ad defendendum decalogum Magistri Johannis
Wigleff contra condemnatores asserentes, predictum librum in se manifestas
hereses continere.
Magister Procopius de Plzna feria V stabit in cathedra ad defendendum
scholastice, quod tractatus de ydeis Magistri Johannis Wicleff nullam heresim
firmiter asserit nec errorem fidem catholicam impugnantem.
Sdislaus de Wartemberg alias de Zwierzeticz, magister arcium liberalium
studii universitatis Pragensis, proxima feria IV ad octo dies hora XI stabit in
cathedra paratus ad defendendum librum Magistri Johannis Wigleff in materia de
universalibus contra venerabilem dominum Sbinkonem, archiepiscopum Pragensem et
eius sentenciam minus iuste latam et contra omnes alios quomodolibet dictam
sentenciam impugnantes.
Magister Simon de Tissnow, sacre theologie baccalarius, proxima feria III
ventura hora undecima premittendo protestacionem fidelem vult defendere
tractatum de probacionibus proposicionum Magistri Johannis Wigleff contra
condemnatores eiusdem tractatus et sustinebit, quod nulla heresis nec aliquis
manifestus error in eodem continetur.
Item anno domini ut supra post combustionem librorum et excommunicacionem
appellancium et libros non reponencium rex Wenceslaus arrestavit census
clericorum, pro quo et archiepiscopus posuit in Praga interdictum, infraque
Wiclefiste cum aliquibus plebanis et presbyteris timore regis percussis divina
preregerunt.
Declaracio Magistri Stephani Palecz, interdictum archiepiscopi fore
pretensum, et non verum:
Causa, propter quam dominus archiepiscopus potest tollere interdictum quoad
omnes, eciam quoad illos, qui officiaverunt: quia qui habet auctoritatem
ponendi interdictum, ille eciam habet auctoritatem ipsum tollendi, quia non est
maior potestas in iudicio spirituali ligandi quam solvendi. Et si dicitur, quod
interdictum tollere potest eciam quoad illos, qui officiaverunt, sicut verum
est, sed a prophanacione non potest eos absolvere, quam officiando incurrerunt,
cum sit casus et auctoritas papalis, respondetur, quod nullo tempore illius
interdicti prophanaverunt ex eo et pro eo, quia illud interdictum non fuit
verum, sed pretensum, cum ipsum dominus archiepiscopus posuerit male
informatus. Ut ipse in uno articulo pronunciacionis se excusat dicens:
Interdictum enim posuit propter ablacionem bonorum aliquibus sacerdotibus
factam per cives, quam credidit esse per eos factam autoritate propria. Ideo
monicione habita super eos de restitucione, et non facta posuit interdictum.
Nunc autem melius informatus, quia hoc de mandato regis fecerunt, non habet eis
pro malo nec de aliquo eos inculpat. Et culpa non existente interdictum non
verum, sed pretensum fuit.
Item ex eo et pro eo interdictum fuit pretensum, quia ordo in processu non
est servatus. Post monicionem enim canonicam debebant sequi excommunicacio,
aggravacio et reaggravacio per aliquot intervalla continuata. Et postea
contumacia crescente debuit poni interdictum. Nunc autem dimissis mediis
omnibus ad extremam penam devenit interdictum faciendo iuris ordine non
servato. Item boni pastoris est exemplo Christi occasionem abstrahere, quantum
in eo est, malignandi, non augere. Nunc autem dominus archiepiscopus dominum
nostrum regem totamque civitatem Pragensem per suum interdictum ad malignandum
contra suum clerum plus provocavit in hoc a regula Christi exorbitando. Ideo
hii, qui officiaverunt, hoc senserunt, seque et alios volentes a periculis
preservare, non in contemptum clavium, officia divina exercuerunt. Item domini
archiepiscopi non interest declarare, officiantes tempore pretensi interdicti
prophanasse, sed iudex, ad quem extitit appellatum, qui sine dubio ex causis
primis duabus appellacioni deferendo, eos non prophanasse, sed debite
appellasse, declararet. Eciam ex eisdem causis primis duabus dominus
archiepiscopus racionabiliter potest deferre appellacioni. Quo facto nullus
officiancium prophanavit. Sed sub appellacione sancta et iusta racionabiliter
celebravit.
Item anno domini ut supra MCCCCX, anno primo domini Johannis pape XXIII,
procuravit dominus Sbinko cum prelatis a patre Oddone de Columpna processuum
commissionem ad prefatum Sbinconem, ut non obstante appellacione Wiclefistarum
procedat et aggravet eosdem, eciam si opus fuerit, usque brachium seculare.
Forma processus moderni dati contra Magistrum Johannem Hus de Hussinecz
continet materiam infrascriptam:
Primo dominus Petrus cardinalis processus et sentencias domini cardinalis de
Columpna gravando mandavit, quatenus Magister Johannes denuncietur
excommunicatus. Item monet omnes et singulos Christi fideles, ut dictum
Johannem Hus excommunicatum secundum obedienciam in cibo, potu, loquela,
empcione, vendicione, conversacione, ad hospicia recepcione, ignis et aque
dacione, omnibusque et singulis aliis actibus legittimis prorsus publice et
occulte devitent atque eciam familias predicti excommunicati et aggravati ab
ecclesiasticis et divinis officiis peremptorie removeant; alioquin in omnes et
singulos eidem excommunicato participantes excommunicacionis sentencia fertur
in hiis scriptis. Item si prefatus Johannes Hus et alii secum participantes
huiusmodi sentencie censuras contempnentes in ipsis sentenciis per XX dies post
huiusmodi denunciacionem animo perseveraverint indurato, trium dierum pro
omnibus dilacionibus et monicionibus canonica assignatur. Tunc processus huiusmodi
reaggravantur et mandatur omnibus et singulis, quatenus dictum Johannem Hus
excommunicatum, aggravatum et reaggravavatum iuxta presentis et prioris
processuum continenciam in ecclesiis, monasteriis, capellis ac alibi, ubi
quando et quocies necesse fuerit, singulis dominicis diebus et festivis,
candelis accensis, demum extinctis et in terram proiectis intiment et insinuent
per se ipsos et per ipsorum vicarios etc.
Item inhibet omnibus Christi fidelibus, ne prefato Johanni Hus in cibo,
potu, salutacione, loquela, empcione, vendicione, conversacione, ad hospicia
recepcione aut alio modo, quovis colore vel actu inlegittimo, Christi fideles
publice et occulte participare presumant, donec beneficium absolucionis
obtinere meruerit; alioquin in omnes et singulos participantes ac in omnes
contradictores et rebelles, sex dierum monicione canonica premissa post
publicacionem presencium sentencia excommunicacionis fertur in hiis scriptis.
Eciam nichilominus omnis locus, civitas, opidum, villa seu burgus, exemptus et
non exemptus, ad quemque, quam vel que ibidem Johannes Hus declinaverit et
quamdiu ibidem fuerit, moram traxerit, eciam post ipsius abinde recessum per
unum diem naturalem ecclesiastico subicitur interdicto, contrarium facientes
sentenciis excommunicacionum subiacebunt ipso facto. Item si dictus Johannes
Hus mandatis apostolicis obedire non curaverit, monetur, ut infra XII dies ab
hiusmodi eius rebellionibus, contumaciis et inobedienciis penitus et omnino
desistat et se a sentenciis contra eum latis absolvi faciat et procuret;
alioquin iterate civitates, opida, ville, castra, suburbia et loca quelibet
alia exempta, ad que vel ad quos predictus excommunicatus declinaverit,
steterit vel venerit, eciam post ipsius abinde recessum per tres dies naturales
continue duraturos ecclesiastico subiciuntur interdicto et mandatur in eisdem
cessare a divinis, ita quod ecclesiastica sacramenta in ecclesiis, monasteriis,
in capellis huiusmodi civitatum, castrorum et opidorum, villarum et
suburbiorum, nisi infirmis eucharistia, ac divina officia ianuis clausis,
excommunicatis quibuscunque exclusis duntaxat ministrentur. Item si forsan
prefatus Johannes Hus dictis sentenciis et censuris ligatus mortuus fuerit post
fulminacionem huiusmodi nostrorum processuum, sibi penitus ecclesiastica
interdicitur sepultura et, si forsitan sepultus fuerit in ecclesiastica
sepultura, declaratur debere exhumari abinde, cum non sit dignus ecclesiastica
sepultura propter ipsius rebellionem et mandatorum apostolicorum contemptum.
Item mandatur sub pena excommunicacionis omnibus abbatibus, prioribus,
prepositis et ecclesiasticis personis, exemptis et non exemptis, dum requisiti
fuerint, ut in ecclesiis, monasteriis, capellis infra missarum solemnia, dum
populus convenerit ad divina, sacris vestibus presbyteri clericique
superpelliciis induti, ut moris est, cruce erecta, pulsatis campanis, candelis
accensis prefatum Johannem Hus etc., excommunicatum et aggravatum et loca, ad
que declinaverit, et post eius recessum per triduum interdictum denuncient cum
decantacione responsorii Revelabunt celi ac antiphone Media vita et psalmi Deus
laudetur. Et eciam tres lapides versus domum habitacionis ipsius dicti Johannis
Hus proicientes in signum malediccionis eterne, quam deus dedit Dathan et
Abyron, quos terra vivos absorbuit, tociens quociens oportunum fuerit.
Item ultimo iniungitur utriusque sexus Christi fidelibus universis sub dicta
excommunicacionis sentencie pena, ne prefato Johanni Hus ac allis
contradictoribus et rebellibus contra prescripta monicionem et mandata eidem
participantibus coambulando, salutando, sociando, coequitando, bibendo,
molendo, coquendo, emendo, vendendo, vestes et calceamenta faciendo, cibum,
potum vel aquam dando aut alia necessaria vel amictus qualitercunque prestando
aut in quocunque solacio humano participare presumant, quando quidem
participantes ac alii et singuli, si ab eius participacione infra tres dies
post publicacionem presencium vel postquam presentes ad eorum noticiam
pervenerint, omnino non destiterint, publice excommunicentur. Et nichilominus
si qui predictorum excommunicatorum sic ligati et nondum absoluti mortui
fuerint, ipsis omnino denegetur ecclesiastica sepultura et, si sepulti fuerint,
quanto cicius poterint, sub dicta excommunicacionis pena exhumentur.
Item anno domini MCCCCXII post hoc iterum facta alia supplicacione in curia
Romana, in qua infrascripta continebantur et plura alia hic obmissa, primo
qualiter infinita multitudo utriusque sexus infecti dogmatibus temerariis, ut
finis imponatur animarum et corporum periculis, petitur, ut citentur
personaliter Henricus de Lozen, Johannes Sadlo et Rzitka etc. et nonnulli alii,
quorum nomina ex certis causis animum nostrum moventibus hic inseri obmisimus,
qui principaliores in hoc facto sunt consencientes; item adhesio istorum in
heresi et contumacia est notoria, que non indiget probacione. Item in bulla
impetrata inter cetera hec continebantur: primo mandatur, quod ulterius in
heresi Magistrum Johannem Hus non foveant, sed ipsum capiant vel capi procurent
et archiepiscopo presentent vel Luthomysslensi vel soli iudicent secundum
canones et comburant. Item mandatur, quod capella Bethlehem destruatur et usque
terram prosternatur, ne ibidem heretici nidificent. Et eciam quia in Bethlehem
perniciosa dogmata seminantur et inde copiosa multitudo est infecta. Item quod
omnes et singuli faventes Johanni Hus et faventibus sibi, qui sunt nominati,
nisi abiurent heresim et hereticos articulos, sunt monendi, citandi et
excommunicandi. Item moniti infra XXX dies ut resipiscant et abiurent et si non
velint, post XL dies compareant in curia Romana nominati personaliter et alii
omnes et singuli adherentes faventes legittime respondeant procuratori et
instigatori Michaeli de Causis.
Post predicta Magister Stephanus Palecz in oppositam qualitatem versus
insurrexit contra Magistrum Johannem et sibi adherentes et in uno sermone ad
sanctum Gallum per eum ad populum facto infrascripta predicavit: Item dixit
quod Wicleff bene potest (pro) heretico computari. Item dixit, quod non fuit
astucior hereticus quam Wicleff, quia Arius, Sabellius etc., etsi fuerunt
heretici, fuerunt tamen manifesti, sic quod manifeste ex scripturis
vincebantur. Iste autem suos errores valde caute et occulte posuit vallando
scripturis, sic quod valde magistralis et ingeniosus oportet esse, si vult eius
errores cognoscere et ab eis non seduci. Item dixit, quod secundum Wicleff papa
nichil est et episcopus et plebanus quoque nichil est secundum eum et quod non
habent auctoritatem absolvendi. Et quod religiosi nichil sunt, quia sunt
adinvenciones humane. Et quod confessio auricularis nichil prodest. Et quod
prohibet veneracionem reliquiarum, sicut peplum matris Christi etc. Et quod
cerimonie ecclesie non sunt observande sicut applicacio candelarum etc. Et
subiunxit, quod illi errores in dyalogo et trialogo continentur. Quare fugite
illos libros!
Item dixit, quod Wicleff loquitur contra libertates cleri et iubet clero
temporalia aufferri. Nos autem credamus sicut patres nostri, in qua fide ipsi
et patroni nostri mortui sunt cleri dotacionem confirmantes. Item dixit, quod
Wicleff dicit, quod clerici nichil debent habere, sed debent vivere in
paupertate sicut apostoli. Sed dixit quod hic est error et mendacium, quod sic
clerus deberet vivere in paupertate sicut apostoli, et supra hoc sufficiens
scriptura est adducta. Item dixit super illo verbo: aque furtive dulciores sunt
et panis absconditus suavior est, quod scripture Wicleff sunt ille aque
furtive, que multis sic sunt dulcorate, quod dulce est eis in mortem pro illis
transire. Sicut vidistis, quomodo quidam subiecerunt capita sua gladio dulciter
et audacter. Et hoc est magnum signum heresis, quia inter nos vix unus aut
nullus reperiretur, qui se exponeret pro fide ad mortem. Item dixit: Ecce
videatis quomodo illorum est anxia fides, quia non audent quoquam cum ea exire.
Nam si Romam venirent aut alias, scilicet ad Theutoniam, si ab illis nollent
desistere, comburerentur ut heretici. Sed nos secure cum nostra fide quocunque
ire possumus etc.
Anno domini MCCCCXII circa festum sancti Galli solis Bohemis cum paucis
Polonis in eleccione rectoris existentibus fuerunt discordes. Itaque doctores
theologie ab eleccione recedentes Magistrum Nicolaum Cacabum, alii vero
remanentes Cristannum de Prachaticz, magistrum arcium, pro tunc plebanum sancti
Michaelis Maioris civitatis Pragensis in rectorem legittimum elegerunt. Et
facto tractatu inter partes in eleccionem supradictam Magistri Cristanni omnes
concorditer consenserunt.
Item eodem anno serenissimus princeps Wenceslaus, Romanorum et Bohemie rex,
volens dissensiones inter magistros et scholares exortos extinguere mandavit
oretenus et scripto Albico, dei gracia pro tunc Pragensi archiepiscopo, licet
Conrado nondum confirmato cesserat, Cristanno de Prachaticz, pro tunc
universitatis rectori, et Magistro Sdenkoni. Omnium sanctorum preposito, ac
Jacobo, ecclesie Wissegradensis dechano, arcium baccalario, ut auditis partibus
concordarent et pacem procurarent, prout infra in copia descripta plenius
continetur:
Wenceslaus dei gracia etc. Honorabilibus sacre theologie et iuris canonici
doctoribus et arcium liberalium magistris universitatis studii nostri Pragensis
et quibuscunque aliis, quos infrascripta tangit materia, subditis et devotis
nostris dilectis, graciam regiam et omne bonum et presentibus cum omni
obediencia fidem dare. Devoti dilecti, propter gravem et pestiferam infamie
notam, que heu damnoso sumpto consilio regno nostro Bohemie civitati Pragensi
et populo ac marchionatui Moravie per quosdam, ut dicitur, regni nostri
prelatos super certis erroribus pretensis est sinistre imposita, de principum,
nobilium et sapientum nostrorum consilio ad serenandum famam nostram et
dictorum regni, civitatis, populi et marchionatus huiusmodi adhibuimus
antidotum. Huiusmodi igitur dissensionis controversias, infamias et emergencias
inter certos doctores et magistros dicte universitatis viis et modis congruis
sopiendas, pacandas et complanandas venerabili Albico, archiepiscopo Pragensi,
principi, Sdenkoni, preposito Omnium sanctorum castri Pragensis, Jacobo, decano
Wissegradensi, consiliariis, et Cristanno de Prachaticz, pro tunc rectori
universitatis studii Pragensis, devotis nostris dilectis, duximus committendum.
Qui, ut accepimus, se ad execucionem dicti negocii ponentes universos doctores
et magistros dicte universitatis ad se vocari fecerunt, ut auditis votis
singulorum huiusmodi dissensionis materiam complanare et vias et modos
congruos, per quos regnum nostrum, civitas, populus, marchionatus ab huiusmodi
sinistre impositis infamiis purgari et serenari debeant, (valeant) adhibere.
Quod prescientes Stanislaus et Petrus de Znoyma, Stephanus Palecz, Johannes
Helie, sacre pagine professores, utpote dictarum dissensionum patratores, se ab
huiusmodi nostris conceptibus et mandatis absentarunt, se super huiusmodi
dissensionum materiis notabiliter partem facientes. Propter quod ipsorum
notabilem maliciam dignam animadversione refrenare volentes ipsos et eorum
quemlibet de regno nostro et eius pertinenciis sine spe restitucionis
bannivimus mandantes vobis universis et singulis magistris dicte nostre
universitatis firmiter et districte, quatenus prefatos Stanislaum, Petrum,
Stephanum et Johannem Helie ab universitate secludentes alios magistros
secundum ordinem senioritatis hactenus inter vos tentum ad canonicatus et
prebendas dictorum profugorum, que in ecclesia Omnium sanctorum in castro
nostro Pragensi, et ad collegiaturas nobis offerre et presentare modis omnibus
debeatis, prout ordo in talibus hactenus est servatus, presens mandatum nostrum
in collegio vestro et alibi, ubi videbitur expedire, solemniter publicantes, ut
si quis dictorum magistrorum unioni et concordie per prefatos Albicum
archiepiscopum, Sdenkonem, Jacobum et Cristannum faciende et tractande
contraire presumpserit, quod ipsos consimilis exilii, privacionis beneficiorum
et exclusionis ab universitate pena percellet.
Ex mandato igitur regio supradicti quatuor a rege nominati vocaverunt et
vocari procurarunt Petrum Znoyma, Johannem Elie, Stanislaum de Znoyma et
Stephanum Palecz, doctores theologie, ex una parte et Johannem Jessenicz,
decreti doctorem et procuratorem Johannis Hus, Jacobellum de Miza, Simonem de
Tissnow, baccalarium theologie, cum sibi iunctis parte ex altera ad domum dotis
Magistri Cristanni, plebani ecclesie sancti Michaelis, pro tunc universitatis
Pragensis rectoris, ad audiendum et consulendum super purgacione regni ab eius
infamia et pace in clero procuranda. Item in eodem termino Magister Sdeniko ex
parte omnium a rege deputatorum quesivit ab utrisque partibus, an velint stare determinacioni
ac decisioni sancte Romane ecclesie de sacramentis et aliis quibuscunque
Romanam ecclesiam et fidem catholicam concernentibus. Tunc doctores
responderunt, quod sic. Sic tamen quod Romanam sanctam ecclesiam vocant illam
ecclesiam, cuius papa est caput, corpus vero collegium cardinalium, cuius
ecclesie omnes sentencie de clavibus, sacramentis, censuris iuris, libertatibus
etc. sunt vere et catholice sentencie, sentencie autem Wigleff istis contrarie
sunt false et erronee. Item pro altera parte Johannes Jessenicz dedit in
scripto responsionem sub hac forma: Protestamur ante omnia, quod a laudo,
concordia, arbitrio et pronunciacione principum tam spiritualium quam
secularium et dominorum consiliariorum serenissimi principis et domini, domini
nostri, Romanorum et Bohemie regis, anno domini MCCCCXI, mense Julio inter
dominum Sbinkonem, pie memorie archiepiscopum Pragensem, et clerum ipsius ac
ipsorum adherentes ex una parte et dominum rectorem, magistros, doctores et
scholares ac presertim Magistrum Johannem Hus universitatis studii Pragensis
parte ex altera factis, receptis et approbatis non recedimus, nec recedere
intendimus quovis modo. Secundo protestamur, nos esse partem contrariam contra
capitulum Pragense et doctores quoscunque ac prelatos et clerum eis adherentem
in frivola combustione librorum Magistri Johannis Wicleff, in temeraria
condempnacione quorundam truncatorum XLV articulorum, in falsis et
diffamatoriis ipsorum scriptis nuper in synodo generali anno domini 1413
celebrata mense Februario in curia archiepiscopi Pragensis pronunciatis et
publicatis, in quibus inter alia frivole asserunt, licet false, fore et esse in
regno Bohemie et diocesi Pragensi clerum pestiferum male sencientem de septem
sacramentis sancte matris ecclesie et clavibus eiusdem. Tercio protestamur,
quod constitucionibus et determinacionibus sancte matris Romane ac universalis
ecclesie obedivimus, obediemus et in futurum per graciam dei stare et obedire
intendimus in omnibus et singulis, in quibus fideles et devoti Christiani
debent et tenentur stare et obedire. Vel sic: protestamur, quod sacrosancte
Romane ecclesie, cuius caput est Christus, redemptor noster, ac Romanus
pontifex eiusdem redemptoris vicarius, constitucionibus et determinacionibus in
omni materia catholica et ecclesiastica stetimus, stamus et in futurum per
graciam dei stabimus in omnibus et singulis, in quibus fideles christiani et
devoti debent et tenentur stare et obedire. Quarto protestamur, quod in omnibus
accionibus et iniuriis personalibus contra dictam partem et presertim contra
doctores stare volumus arbitrio et pronunciacioni dominorum hic presencium et
mediancium sub penis per ipsos infligendis et mulctandis.
Auditis utrisque partibus Magister Sdeniko, prepositus Wissegradensis,
nomine suo et aliorum a rege deputatorum presentibus notariis pronunciavit,
quomodo et qualiter tam doctores quam magistri conveniunt in hoc, quod stare
volunt determinacioni et decisioni sancte universalis ecclesie in omnibus,
sicut fideles et devoti Christiani stare debent et obedire. Et sic ad hunc
articulum sunt concordes et non discordes. Igitur nomine omnium pronunciavit,
quod in antea unus alium non infamet.
Item pronunciavit, quod iniurias verbales dent ex utraque parte inscriptas;
tunc alio die similiter de concordia volunt intendere. Quibus auditis doctores
contra hanc addicionem "sicut fideles et devoti Christiani"
replicabant, ne hoc adderetur "sicut fideles et devoti Christiani",
sed non obtinentibus recesserunt et amplius Pragam usque mortem regis non
venerunt se ipsos in penam exilii submittentes.
Reverendi et venerabiles magistri, sciatis tractatum factum per nos in domo
Magistri Cristanni coram maledictis tractatoribus: quod inter multa disputata
et contenciones fuimus requisiti, an vellemus stare determinacioni et decisioni
sancte Romane ac universalis ecclesie de clavibus ecclesie, de sacramentis
ecclesie et aliis quibuscunque Romanam ecclesiam et fidem catholicam
concernentibus. Ad hec nos submisimus et facultatem protestando coram notario,
quod in hoc loco per Romanam ecclesiam intelligimus papam cum cardinalibus, ad
quos solos spectat decisio in materia catholica. Secundo coacti sumus ad
submissionem de iniuriis propriis super eos de alto et basso. Ad ista duo nos
submisimus sub penis mille sexagenarum et exilii a regno. Ad nullam autem
pronunciacionem voluimus nos submittere nec submisimus allegantes, quod non
sumus nec aliquando fuimus pars. Sed dedimus consilia. Et si placet ea
accipere, in nomine domini! Si autem ipsi possunt meliorem modum excogitare,
nos sumus valde grati, et quod illum publicent in communi et nos in communitate
volumus illum audire sicut alii et, si erit insufficiens et invalidus pro
purgacione terre, nolumus ad illum consentire. Nichilominus postquam
requisierunt partem adversam de illis duobus et ipsi consenserunt, Sdeniko
nomine omnium pronunciavit, quod non videmus vos in aliquo, sed in toto
concordes, et hoc debeamus dicere coram rege, archiepiscopo et baronibus et,
ubi essemus requisiti. Respondimus, in quo sumus concordes, et ita recessimus.
Sequenti vero die, hoc est sabbato proximo iterum vocati sumus et requisiti, si
vellemus stare in hesternis: respondimus, quod illa duo, ad que nos submisimus,
volumus tenere sub penis expressatis, sed ad nullam pronunciacionem. Ibidem Magister
Stanislaus dedit in scriptis fidem suam sub hac forma: Istius Romane ecclesie,
cuius papa est caput, corpus vero collegium cardinalium, sentencie omnes de
clavibus, sacramentis, censuris iuris, libertatibus etc. sunt vere et
catholice. Sentencie autem Wicleff istis contrarie sunt false et erronee. Si
volunt in illo concordare nobiscum, tunc sumus concordes. Ipsi nos
inclamaverunt nimis horribiliter ambobus diebus. Tunc respondi ego: "Amore
dei dicatis, incomparabiliter gravior est discordia in fide quam discordia pro
iniuriis. Si ergo essent duo capitales inimici et conquireretur ab utroque
sigillatim: vis tu stare determinacioni legis Christi de fide, spe et charitate
et omni, que legem Christi concernunt? et dixi: notorium est, quod uterque
diceret, si est catholicus, quod sic, et pronunciaretur: ergo estis concordes
et non discordes; sic ex nostra submissione vultis idem inferre. Et ergo
oportet vos descendere ad particularia, si debemus esse concordes et non
discordes in fide." Et tunc fuit disceptatum de Romana ecclesia iterum,
ita quod nos apposuimus ad submissionem factam feria VI, quod hoc expresse
apponatur: "illi Romane ecclesie, cuius papa Johannes XXIII pro nunc est
caput, corpus vero collegium cardinalium, et illius Romane ecclesie sentenciis standum
est in omni materia catholica." Et vocata fuit pars et consensit. Sed
voluit apponere, quos volunt stare sentenciis illius Romane ecclesie in omni
materia catholica, sicut quilibet bonus et fidelis christianus deberet et
tenetur facere. Et nos non admisimus, quia licet pulchra verba, tamen venenata;
quia, diximus, in hiis sentenciis, in quibus eis displiceret, sicut iam de
interdicto, dicerent, quod in illis non tenetur bonus et fidelis christianus
stare et obedire. Postea cum fuimus cum eis simul vocati, requisiti sumus: an
iam ex istis tractatis vultis stare conclusioni per nos pronunciande? Et nos
noluimus dicentes, quia non habemus ad hoc mandatum a facultate; sed detis
nobis illam conclusionem in scriptis et super ea congregabitur facultas et, si
erit racionabilis, ipsam approbabit et consenciet ad eandem. Ipsi vero commoti
sunt et nos gravissime inclamaverunt comminaciones facientes, quod infra sex
dies adhuc debet redundare in nostra capita et quod volunt domino regi et
omnibus dicere, quod pars adversa vult et voluit, que nos optavimus, consentire
et omnia facere, et nos noluimus acceptare. Et sic cum indignacione magna
stomachati recesserunt. Iam vero intelligimus, quod accusati sumus coram rege
et coram multis aliis per illos mendosos et iniquos tractatores, quod non
staremus in hiis, ad que nos submisimus sub pena mille sexagenarum et exilii a
regno. Et non est verum, quia illam submissionem semper fatemur, sed ad nullam
pronunciacionem nos submisimus, sicut de hoc referimus nos ad notarium Michaelem.
- Item dixerunt coram rege, quod Hus vult se ad omnia submittere et facere, que
debet, cum aliis, sed Magister Stanislaus una mecum concordiam impedivit.
Videatis et conspiciatis illa mendosa verba, quomodo volunt omnia facere, sed
ad nullum particulare volunt omnia facere, sed ad nullum particulare volunt
descendere, nec de articulis XLV, nec de sentenciis Wigleff erroneis, nec de
aliis in proximo consilio datis. De isto vero consilio plebanus de Verona in
domo sua assecuravit, quod ita debet transire in toto et per omnia; et post
nobis quatuor in tractatu illo feria VI dixit ibidem bina vice et nos credimus
verbis suis et sic ad submittendum pro duobus suprascriptis fuimus inclinati;
et nichil horum factum est. Sed intelleximus, quomodo sabbato voluerunt
pronunciare, quod nos diceremus et facultas, quod nos sumus concordes in omni
materia catholica. Et secundo quod scriberemus ad curiam, quod nullum scimus in
Bohemia aliquem erroneum, nec aliquis est repertus. In primo mentiemur domino
regi et toti regno et maliciam illam tegeremus, cum tamen sciamus, quod ita non
est. Non enim in hoc, quod concordamus, quod ipsi volunt et nos stare
sentenciis Romane ecclesie in omni materia catholica, cuius Romane ecclesie
papa est caput etc., ex hoc sumus in omni materia catholica concordes. In
secundo eciam mentiemur, quod nullum scimus et quod nullus esset repertus, quia
nullus quesivit et ergo non est inventus. Laboraverunt ergo facere pileum
Nitardi, sub quo non viola sed stercus reperiretur. Volunt enim per illam
universalem submissionem tegere errores et malicias eorum. Non credatis ergo
eis si vobis alia referrent, et dominos prelatos informetis. Et si vocaremini,
consulo, ad nullum tractatum veniatis, quia involveremini, sicut tendentes
tendiculas nobis nos involvere voluerunt. Recedatis pocius et vos abscondatis,
ne cum vocacione rectoris et aliorum preveniremini. Scriptum festinanter pro
informacione etc.
Item anno MCCCCXIV currente in die Omnium sanctorum incepit concilium
Constanciense, ad quod Magister Johannes Hus eodem anno venit sabbato post
Omnium sanctorum sub salvo regis Sigismundi conductu intimans publice per
civitates, quia vadit ad Constanciam ad reddendam racionem sue fidei, et in
quolibet hospicio applicuit dicta precepta et, quem prius crudeliter
Theutonicum vulgus persequebatur velut hereticum, audito eo laudabilem et
fidelem pronunciaverunt.
Item eodem anno ante adventum regis Sigismundi feria VI post Catherine
Magister Johannes Hus vocatur ad papam et cardinales et ibi captivatur, quem rex
Sigismundus veniens ab Aquisgrano cum electoribus Constanciam minime poterat
liberare et suo salvo conductui satisfacere.
Anno domini MCCCCXV sexta feria post Marcelli adductus est Magister Johannes
Hus ad publicam audienciam et ibidem rex dixit: si non vult abiurare,
comburatur. Et eodem die hora undecima infra eandem sessionem totus sol fuit
eclypsatus et quasi tenebre facte, de quo non modicum, licet naturaliter
contingebat, territi fuerunt quam plures.
Item eodem anno sabbato post Procopii ad testium deposicionem sentenciatus
et combustus et in pulverem redactus est Magister Johannes Hus, qui pro
veritate evangelica qaudenter subiit crudelissimam deposicionis sue die seu
mortem in civitate Constanciensi, ubi fuit celebratum concilium generale pro
eleccione pape.
Anno domini MCCCCXVI sexta feria post festum pasche venit Magister Jeronimus
Constanciam, qui post tres fere septimanas in redeundo Bohemiam captus in
Hirschaw et Constanciam reductus et sabbato post Ascensionis domini combustus
in eodem loco, in quo Magister Johannes Hus fuerat consumptus.
Extunc eorum discipuli et sequaces in Bohemia sacerdotes de terra expulerunt
et combusserunt basilicas et monasteria ignis voragine consumpserunt. Ita quod
omnia claustra seu monasteria preter tria, duo fratrum Minorum et unum
canonicorum regularium in Wittingnaw, sunt annichilata et destructa et ignis
voragine absumpta, imo omnes sacerdotes et alios, ubi potuerunt, occiderunt et
combusserunt et per multos demum annos hic in terra et alibi trucidaverunt.
Eodem anno Magister Jacobellus cum Magistro Petro Theutonico de Drazdian
incepit communicare populum laicalem sub utraque specie contra consuetudinem
Romane ecclesie et contra preceptum sacri concilii Constanciensis. Tunc multi
ex sacerdotibus simplicibus eis adheserunt et per totam terram discurrentes
populum sub utraque specie communicaverunt asserentes in predicacionibus suis,
antiquos sacerdotes fures esse huius sacramenti. Tunc eciam parvulos in
baptismo corpore et sanguine Christi communicabant et alia sacramenta non
curabant.
Anno domini 1416, sabbato ante Mathie, hoc est in Cathedra sancti Petri
pluit sanguis et super cecidit nix.
Eodem anno feria V et VI post Mauricii apparuit crux rubea in medio celi,
tanquam in meridie sol staret, sole iam ad occasum vergente in gladium similis
coloris versa est.
Anno domini 1416 currente ante Purificacionem archiepiscopus cum prelatis et
clero Pragensi fecerunt interdictum propter Magistrum Jessenicz, pro quo date sunt
fere omnes ecclesie presbyteris vocatis Wiglefistis, qui libere et divina
officia et verbum domini predicaverunt plebanis omnibus fugientibus dempto
plebano sancti Michaelis Magistro Cristanno, et tunc vulgus in clerum adversum
graviter insurrexit et facta est divisio in populo, Wiglefistis suorum
presbyterorum divina visitantibus, Machometistis vero Wissegradum aut in Psarz
discurrentibus, et abhinc usque ad mortem Wenczeslai et post anno domini 1420
currente.
Anno domini MCCCCXVII venerunt de Theutonia Renenses, Bavari, Suevi,
Pruteni, Australes, Saxones, Frankones in terram Bohemie, duces, barones,
milites et ceteri quam plures circa festum sancti Jacobi prope Tachoviam. Post
paucos tamen dies fugam dederunt terga vertentes et neminem ex inimicis videntes
nec aliquem eos insequentes, sed avaricie invidia eos agitavit et mens superba
eos infestavit.
Anno domini MCCCCXIX excussa est ecclesia sancti Nicolai in foro pullorum in
Antiqua civitate Pragensi per violenciam Wiglefistarum dominica prima post Trinitatis
et ipso die fuit dedicacio ipsius ecclesie. Ibidem ipso die in ipsa ecclesia
perpetrata sunt infinita mala. In crastino, videlicet feria II decollatus est
quidam clericus Nicolaus de Nova domo, qui defendit se in sacristia nolens
admittere dissipare res et clenodia ipsius ecclesie.
Item anno domini MCCCCXIX currente in die Marie Magdalene presbyteri
evangelice veritatis cum corpore Christi ex diversis civitatibus, opidis et
villis convenerunt in montem prope castrum Bechinam, quem Thabor appellarunt,
et ibi peractis divinis sub utraque specie communicarunt. Itaque dicebatur quod
in die Magdalene fuissent XL millia et XX persone utriusque sexus cum pueris
sacro utriusque speciei communicate.
Anno domini MCCCCXIX in die sanctorum martyrum Abdon et Sennen die dominico
proiecti sunt consules de preterio Nove civitatis Pragensis et iudex cum
famulis suis et aliquot boni viri christiani de communitate ipsius civitatis
turpi et horribili morte trucidati astante et instigante quodam sacerdote
Wiglefistarum ipsi facto cum corpore Christi. Sed dubium est utrum ibidem
fuerit verum corpus Christi, quia multi erant ribaldi et heretici non
consecrati, qui gerebant officium sacerdotis, et dicitur, quod consules Nove
civitatis de pretorio ob hoc proiecti sunt, eo quod prohibebant communionem
calicis et processiones in turbis populorum.
Anno domini MCCCCXIX feria IV post Assumpcionem sancte Marie virginis obiit
serenissimus rex Wenceslaus tercius, Romanorum et Bohemie rex, filius Caroli
imperatoris. Obiit autem in Novo castro dicto Cunraticz, (qui non fuit sepultus
sex septimanis, quatuor diebus et nullas habuit exequias propter instanciam
Wiglefistarum, usque dum ductus est tempore noctis ad ipsam sepulturam).
Sepultus est autem in claustro in Aula Regia, postmodum fuit extumulatus per
Wiglefistas et corpus eius tractatum nimis inhoneste.
Eodem anno, videlicet 1419 in crastino, videlicet feria V post obitum ipsius
regis Wenceslai omnes imagines in Antiqua et Nova civitate Pragensi confracte
et annichilate sunt. Et eciam omnia organa destructa sunt et ipso die multa et
infinita mala perpetrata sunt Prage, quod abusivum est scribere. Eciam ipso die
expoliata est Carthusia de omnibus rebus suis et monachi captivi ducti sunt ad
civitatem Antiquam Pragensem, et in crastino feria VI exustum est mnonasterium
illud per Pragenses ablatis omnibus rebus.
Anno domini MCCCCXIX sabbato post obitum regis Wenceslai sive sabbato post
Assumpcionem omnia lupanaria annichilata sunt in civitate tam Maiori quam Nova
Pragensi.
Eodem anno, videlicet 1419 die dominico post Assumpcionem beate Marie
virginis ductus est rex Wenceslaus de Novo castro dicto Cunraticz tempore
noctis ad ecclesiam Pragensem; et ductus est secrete per Aulam Regiam ibidem
per navigium propter cives Pragenses et totam communitatem ambarum civitatum;
et tota nocte peragraverunt cum eo nescientes pervenire ad castrum Pragense. Et
venerunt primo cum ipso ad ecclesiam Pragensem feria II in diescente hora 9. Et
positus est in capella sancti Wenceslai in simplici lignea cista habens tantum
in se balneamen; in ipsa capella sancti Wenceslai quievit sex septimanis et
duobus diebus sine sepultura propter motum schismatis etc.
Eodem anno confractus est crucifixus in ponte Pragensi decima die mensis
Septembris. Deinde in die sancti Michaelis facta est congregacio magna in campo
Nakrzyzkach et iverunt omnes Pragam cum candelis.
Item Pragenses spoliaverunt civitatem Minorem Pragensem et ibi Zizka cepit
capitaneatum. Item factis treugis inter Pragenses et barones regi adherentes
usque Georgii ivit Zizka in Plznam et ibi de civitate multos habuit cum domino
Sswambergk conflictus.
Eodem anno MCCCCXIX sabbato die sancti Jeronimi tempore noctis rex
Wenceslaus translatus est in aliam cistam, que fuit in toto de stanno; et ipsa
noctium, quando rex Wenceslaus translatus est in talem cistam, fecit tonitru
multa et mirabilia signa in ecclesia Pragensi.
Eodem anno MCCCCXIX annichilatum est claustrum in Bohemia in civitate
Glatovia, aliud in Piezk, duo in civitate Plzna, duo in Grecz Regine, in civitate
Luna, in civitate Zacz et ecclesie multe annichilate ultra centum. Et multa
alia mala gesta sunt in regno Bohemie ultra modum, quod a creacione mundi non
est in aliquo regno nec simile unquam auditum, et omnia claustra preter tria,
duo fratrum Minorum et unum canonicorum regularium in Trzebon, unum in Budweis
sunt destructa et ignis voragine consumpta et ecclesie parochiales et capelle
fere per totam terram sunt destructe exceptis aliquot christianorum
civitatibus.
Eodem anno multi sacerdotes, clerici, monachi, milites, nobiles, cives sunt
prostrati, cremati et quidam interfecti, ut patuit.
Eodem anno 1419 LIII sacerdotes, magistri et monachi in Verona civitate sunt
quasi una hora combusti et tres famosi milites eciam combusti sunt et quam
plura mala eodem anno sunt orta.
Item eodem anno in civitate Chomutow MCCCC persone sunt interempte et quidem
sacerdotes et genus femineum. Hec orta et perpetrata sunt per Zizkam et cives
Pragenses.
Anno domini MCCCCXIX multa mala paliata in omni parte terre augebantur in
Boemia, ita quod non fuit aliquis homo in terra, qui eorum maliciam et
turbacionem effugeret. Audi ergo mirabile et terribile de hoc populo, qui pre
ceteris in mundo erat in sciencia, veritate et cognicione dei illuminatus, in
sanctitate et iusticia perfectus et in laude habundanter et in honore
exaltatus! Et ecce scientifici et illuminati in errores ceciderunt, ut clerus,
qui voluerunt plus sapere quam oportet, et simplices populi utriusque sexus,
qui in sanctitate et iusticia stabant, ceciderunt et malefactores facti sunt!
Nullibi ergo securum te reddas in hoc mundo, ne cadas, quia ut lux solis
nebulis obfuscatur, sic et viri claustrales errorum tenebris obumbrati sunt et
deviaverunt.
Thaborite multos apud Wozicz occiderunt anno MCCCCXX.
Anno eodem MCCCCXX devastata est et exusta civitas Ussk super Luznicz feria
III post festum Valentini; et ipso die fuit ultima dies carnisprivii; et ibidem
eodem die claustrum combustum est.
Anno eodem MCCCCXX feria II post festum sancti Tyburcii venit dominus Czenko
de Wartnberg ad castrum Pragense, qui tunc temporis fuit castellanus ipsius
castri, ex parte domini regis Sigismundi, qui tunc temporis fuit rex Romanorum
et Hungarie, Bohemie, Dalmacie, Croacie etc. rex. Ipse dominus Czenko post
obitum regis Wenceslai rexit ipsum castrum, prout in antea fecit.
Eodem anno, videlicet MCCCCXX feria IIII post festum sancti Tyburcii dominus
Czenko, nescitur quo spiritu ductus, reclusit se in ipso castro cum suis contra
voluntatem domini regis Sigismundi. Ipso die captivavit dominum Johannem dictum
Ralsko et dominum Sigismundum de Dieczin circa prandium suum, qui per ipsum
erant invitati, et totam familiam domini Wilhelmi Zagiecz, quia ipse dominus
Wilhelmus pridie, hoc est feria III erat recessurus ad bona sua, qui mandaverat
familie sue, ut essent obedientes sibi, domino Czenkoni. Postea mandavit
captivare omnes presbyteros, quos potuerant reperire, et fuerunt in numero 76
vel citra, et aliquot bonos mechanicos eciam captivavit. Alios vero omnes
advenas, mercatores, mechanicos eciam mandavit expellere confuse de ipso castro
et omnes eorum conthorales cum pueris. Et fuit tantus fletus, quem diebus
iuventutis homo nunquam audivit. Deinde mandavit excutere sacristiam Pragensis
ecclesie et novam turrim et omnem domum choralium. Insuper mandavit excutere
omnia commoda sacerdotum et cistas etc. et ibidem recepit omnem substanciam,
quorum bonorum non fuit numerus. Quia omnes boni convenerant ibidem cum rebus
suis specialiter de ipso domino Czenkone confidentes, sed ipse nimium inique
egit contra honorem suum. Ipso die intromisit se cum civibus Antique et Nove
civitatis de ipso castro Pragensi contra voluntatem domini regis Sigismundi et
sic orta sunt infinita mala per ipsum dominum Czenkonem in ipso regno Bohemie,
quod abusivum est scribere, quanta homicidia, quanta spolia, que a seculo in
antea nunquam fuerunt audita in christianitate. Claustra primo annichilata sunt
et combusta fere omnia, omnes ecclesie in ipso regno Bohemie paucis exceptis
combuste sunt. Infiniti christiani quorum non est numerus, monachi, presbyteri,
opida, civitates et ville etc. - Ipso die feria IIII post Tiburcii prope horam
primam tempore noctis expulsi sunt omnes presbyteri de castro Pragensi et sic
evaserunt captivitatem domini Czenkonis cum magnis damnis.
Eodem anno MCCCCXX feria V post festum sancti Georgii combusta est civitas
Prachaticz in die sancti Marci Evangeliste.
Eodem anno 1420 feria VI ante Pangracii exustum est claustrum sancte Corone
et omnes res ipsius ablate.
Eodem anno 1420 feria III ante diem sancti Stanislai dominus Czenko
resignavit castrum Pragense, sed invitus, et omnia spolia secum asportavit.
Ipso die dominus Wilhelmus dictus Zagiecz, dominus Flaska et dominus Kolditz
intromiserunt (se) de castro Pragensi ex parte domini Sigismundi regis.
Item post recessum domini Czenkonis de Pragensi castro fortificati sunt in
castro per adventum domini Hlawaczonis cum Theutonicis et post domini
Michalczonis cum ceteris. Nichilominus civitas Pragensis domum suam cum turri
et ex alia parte, que dicitur domus ducis Saxonie, armigeris optime muniens
defendit castrensibus liberum de castro descensum et obtinens monasterium
sancti Thome cum domo contigua bene munita, que pro tunc fuit domus domini
Skopkonis, totalem fere Parvam cum ecclesia sancti Nicolai igne consumpsit
civitatem. Blada, cerevisias et vinum aliaque mobilia ad Antiquam civitatem
sine impedimento perduxit adversariis eiusdem civitatis ad castrum fugientibus,
fautoribus vero veritatis in Antiquam se transferentibus civitatem. Extunc
quasi quottidie castrenses cum Pragensibus parcialem habuerunt conflictum
plurimis ex utraque parte interfectis. Quibus malis de castro cum Pragensibus
condolentes, firmatis inter se sex dierum treugis equitant deputati Pragenses cum
domino Wenceslao de Lesstna, pro tunc subcamerario, ad Montes ad regis
Sigismundi presenciam de aliquali concordia tractaturi. Quibus ibidem
venientibus, rex tale dedit edictum, quod nullum concordie cum eisdem vellet
habere tractatum, nisi prius obedientes se ostendant et omnes platearum
catenas, quas deposuerant, easdem cum pixidibus, machinis ac eorum omnibus
armis de Antiqua ad castrum Pragense, de Nova vero civitate ad Wissegradum
deducant et finaliter reponant. Ad hoc itaque mandatum regium turbatur tota
communitas timens, si predicta fecerit, in vita defraudari. Quapropter firmius
se ex omni parte muniens dirigit pro Thaboriensium in Hradisst congregacione,
ut dimissis omnibus, si cupiunt eis et veritati legis dei servire, Pragam in
auxilium venire non negligant potencia, qua possunt, cum maiori. Thaborienses
itaque peticioni Pragensium annuentes 19 die Maii eodem anno, ut supra, dimissa
tamen magna gente in Hradisst monte prope Vsk pro custodia Pragam cum
presbyteris, mulieribus, parbulis ac curruum multitudine venire non protrahunt.
Et cum Benessow oppido appropinquarent, exeunt inde equestres et pedestres
plurimi armati volentes eorum in opidum impedire ingressum. Ipsi vero ad aliam
tendunt opidi partem et cum potencia introeunt ac fugientibus omnibus ad campos
vel ad claustrum ibidem constructum, nullo quasi in opido remanente, ignem
mittunt et totum opidum cum ecclesia ac curia plebani comburunt, irruentes
denique in claustrum, quod utique, si ignis eos non repulisset, vi obtinuissent
et fortassis funditus evertissent. Dimisso tamen pro tunc claustro procedunt
ulterius in Porzicz villam et vadato flumine in campestribus circa aquam
deponunt se pernoctare. Sed quia senserant, inimicos fore in propinquo,
preparatis equis et curribus iter arripiunt non quiescentes. Inimici vero in
tribus cuneis in magna multitudine eis ex omni parte hostiliter occurrunt.
Quorum capitanei, ut dicebatur, Wenceslaus de Lesstna, Petrus de Conopisst,
Janko de Swidnicz et Pipa Gallicus fuerunt. Thaborienses vero, licet noctis
fuisset tempus, disponentes se cum suis armis, balistis, cuspidibus, cambucis
et trituris cum impetu et triturarum sonitu certamen cum inimicis ineunt et deo
largiente eos in fugam convertunt. Et interfectis fere XVIII hominibus
ereptisque eis quibusdam vexilis cruce rubea signatis Pragam cum quiete
properant nullo ulterius impediente.
Item anno, quo supra, 20 die Maii praefati Thaborienses in multis milibus
sexus utriusque, presbyteri cum venerabili corporis Christi sursum in baculis
erecto sacramento, Pragensem hora vesperarum introeunt civitatem et dimisso
muliebri sexu in sancti Ambrosii monasterio viri cum equitibus et curribus
insulam ex opposito molendinorum in Porziecz ingrediuntur et ibi suam ad tempus
faciunt mansionem, cottidie verbum dei audientes corpus et sanguinem Christi
devocius communicant, ut sint ad dei bellum semper prompti et parati. Ex
eademque insula domino Michalczone cum sibi iunctis ad castrum Pragense ex
altera parte fluminis venire volentibus, magnum damnum receptis eorum oneratis
curribus intulerunt. Capitanei vero predictorum Thaboriensium seculares fuerunt
Nicolaus Hus, Chwal Buchowecz et Zizka monoculus supra modum audax et strenuus,
ad cuius ordinacionem totus preparabatur exercitus, ipsumque omnes rustici
licet inermes cum trituris, cambucis et cuspidibus ac balistis libentissime
audiebant, magnaque dampna equestribus et eciam bene armatis cum trituris
intulerunt.
Item eodem anno rege iam in Montibus existente congregata fuit alia
villanorum multitudo utriusque sexus cum carbonistis in monte quodam medio
inter Ledecz et Lipnicz castro pro legis dei similiter defensa. Pro quo non
modicus cecidit timor in Montanos, qui verbis et donis plurimos carbonistas ad
domum redeundum et adducendum carbones in Montes induxerunt. Et minorata
aliqualiter eorum congregacione in Thabor ad fratres iter arripiunt cum
corporis Christi sacramento, quos in campestribus ex improvisis invadunt
armorum gentes a rege de Montibus directe, sed rustici circumsepientes se
curribus balistis, pixidibus lapides sagittasque emittunt et, quamvis forent
equestres bene armati fere XX, ut dicebatur, super uno, tamen inermes rusticos
irruere non audebant, sed cum rubore multis ex eis vulneratis et aliquot
interfectis Montes reverti incipiunt. Unus autem ex eis apprehensa balista
dominum Petrum, plebanum in Ledecz, pro tunc in comitatu rusticorum existentem
letaliter in caput sagittavit et distracti laici velut oves sine pastore ad
propria revertuntur.
Item eodem anno die XXIII Maii turba tercia ad aliquot milia utriusque sexus
ex confinio Zacensi, Lunensi et Slanensi collecta cum venerabili corporis
Christi sacramento equestribus et curribus Pragam adveniunt civitatem, domino
Hinkone cum civium stipendiariis eos de Slana salve conducentibus. Qui in via
Petro de Mezerzicz, sumpcionis calicis inimico, non modica dampna per ignem in
Makotrzas intulerunt. Quorum capitaneus cum ceteris fuit quidam strenuus cliens
Zavissius nomine. Hii monasterium Porte Apostolorum, quamvis armigeris bene
munitum, cum impetu acquisierunt dantes defendentibus salvum recessum. Quod
monasterium quidam sine superiorum scitu incendit et propter ignis vehemenciam
libri, ornatus, vestes et clenodia ceteraque quasi sine numero bona, que
exportari non poterant, sunt turpiter sine alicuius profectu exusta.
Istis autem venientibus Pragam, statim in crastino dominus Wilhelmus Lepus
obsedit cum rusticis et clientibus montem supra Slanam et decipiens Slanenses
ait, quod Pragensis civitas se regi in graciam subiecisset et plura alia eis
terribilia ficte compilata, ita quod diciores civitatis se regi cum civitate
subdiderunt. Et expulsis presbyteris sub utraque specie communicantibus coreas,
taxillos et alia publica peccata sine verecundia admiserunt.
Thaboriensibus itaque et Lunensibus cum communitate Pragensi convenientibus
et depositis Antique et Nove civitatis consulibus novos propria auctoritate
constituerunt consules, qui cum capitaneis et communitate concorditer
concluserunt, primo quod omnes simul sint pro uno homine contra regem vel
quemcunque alium hominem, qui legi dei esset contrarius vel vellet eandem et
presertim communionem calicis quovis modo impedire; secundo quod clerum ad
apostolicam vitam tenendam coherceant avariciam, census et superbiam eius,
quatinus in eis erit, destruendo; tercio quod omnia peccata mortalia publica in
sua civitate, tabernas diebus festivis, superbam et nimium scissam vestem cum
ceteris contra legem dei deordinacionibus non admittant; quarto quod contrarios
legi dei scrutentur et eos in civitate manere non paciantur. Quapropter ex
consulum mandato presbyteri singulas domos adversariorum visitarunt hortantes,
ut missas visitent, confiteantur et ad communionem utriusque speciei sub pena
exclusionis a civitate se preparent. Pro quo quidam ex adversariis, qui nondum
a Praga recesserant, multipliciter fuerunt turbati, eo quod ea, que prius
blasphemabant, deberent per accessionem approbare. Ita quod quidam pocius exire
Pragam eligunt derelictis domibus, quam ad communionem calicis accedere. Quidam
vero solo timore accedunt, ne temporalia perderent. Alii autem recepta
humiliter plena informacione fassi sunt suam a malis presbyteris seduccionem et
facta confessione cum magna reverencia et devocione ad communionem calicis
accesserunt. Et tunc communi fama dicebatur, quod VIIC et XXti domus
in Antiqua duntaxat civitate fuissent desertate, quas scabini advenis et aliis
locaverunt, cerevisiasque et vina ac blada et, si que fuerunt, clenodia in
communitatis usum converterunt.
In eo tempore rex Sigismundus audiens adventum Thaboriensium ad Pragensem
civitatem equitans a Montibus per castella in castrum regis Wenceslai Novum
pervenit. Et solum conspectis thesauris recessit et sic cum Hungaris ac
Montanis et nobilibus sibi iunctis in pratis ville Litossnicz tentoria erexit,
ut ibi congregata maiori, qua posset, gente Pragensem expugnaret civitatem. Sed
eodem die Lunensibus, ut supra dictum est, Pragam venientibus, qui cum
Thaboritis regi occurrere proponebant, statim in crastino mane dimissis cibis
et potibus a campo cum Hungaris rex Antiquam Boleslaviam, Montani vero cum
pixidibus et aliis ad expugnandum instrumentis festine recesserunt. Et de
Boleslavia rex cum sua et fratris regis Wenceslai reginis in Mielnik pervenit.
Et abhinc in Slanam perveniens Lunenses evocat, ut sub obtentu gracie in Slanam
ad eius maiestatem venire non negligant facturi, ut cetere fecerunt civitates.
Lunenses itaque a communitate directi simulate veritati servientes se regi
subdiderunt et gentes sine communitatis consensu in civitatem venire
permiserunt. Que mala in virginibus et blasphemie sacramento ac persecuciones
sub utraque specie communicantibus fuere illata, melius est tacere quam
scribere. Rex vero de Slana per Hradek equitans Mendicum pervenit et in Tocznik
ad conspiciendum thesauros cum paucis admissus iter arripuit, in Carsstein et
tunc in Aulam Regiam et post in Novum castrum Pragam circulariter girando
pervenit, a quo ad Wissegradum occurrentibus sibi presbyteris est cum gente sua
deductus. Et ibi et in Aula Regia moram faciens fossata prope Aulam Regiam, ubi
gentes ponere vellet, convocatis rusticis fierei procuravit.
Item legatus pape Fernandus, episcopus Lucensis, in Slanam cum Conrado,
Pragensi archiepiscopo, veniens archam corporis Christi super altare
constructam destruere et sub una tantum specie communicare mandavit, imo
dicitur, quod et corpus Christi per presbyteros Wiglefistarum consecratum
combussit et sacramentum sanguinis super ignem effudit et presbyterum cum
quodam laico, qui abiurare communionem calicis noluit, igne consumpsit velut alter
inimicus.
In illis temporibus 24 die Maii sorores Thaborienses et Lunenses, quarum
numerus fuit circa XXIIII sexagenis, ille itaque cum Pragensibus foderunt
fossata a Sclavorum monasterio usque sancte Catherine claustrum, in quo
confractis et destructis imaginibus tecta de cellis proiecerunt.
Item XXVIII die Maii, que fuit feria III post Urbani, Thaborienses cum
paucis Pragensibus campum capiunt ad Hradczanam et Pragense castrum
acquirendum. Lunenses in Strahow et Thaborienses cum paucis Pragensibus sub
Pohorzelecz locantes ex omni parte victualia in castrum venire impediebant. Ita
quod Theutonici equos et cortices vitium pre fame comedebant. Et quidam
querentes tempus oportunum de castro ad Pragam fugierunt. Alii equis venas
precidebant et eos, ne ibi morerentur, de castro depulerunt et, nisi rex una
noctium eis panes procurasset, evadere aut castrum dare eos oportebat. De
machinis vero plurima dampna domibus in Hradczano eo tempore faciebant,
verumtamen easdem machinas de pixidibus sagittantes destruxerunt.
Item XXX die Maii in Lithomierzicz XVII viri, qui a Nativitate Christi in
stercoribus in quadam turri propter solam calicis communionem fuerant
gravissime vinculati, in Albea sub civitate ad regium mandatum sunt submersi.
Item VI die Junii in festo Corporis Christi duos monachos de Brzewniow cum
uno presbytero et quodam capto Theutonico communioni duplicis speciei
consentiere nolentes combusserunt.
Item XII die Junii Thaborienses iacentes adhuc in campis circa muros
Hradczani quatuor monachos de Aula Regia, qui ad communionem calicis et
capparum deposicionem eis nullatenus consentire voluerunt, combusserunt.
Eodem die ad vesperam venit rex cum XVI aut XVII milibus equorum versus
Brzewniow et contra Thaborienses. Thaborienses vero adiunctis sibi Pragensibus
dispositisque hominibus et curribus occurrere regi festinant et interim multa
centena equorum de castro ad evadendum panesque in pluribus curribus cum
pulveribus pixidum ad castrum deducuntur. Hiis itaque factis rex incipit cum
gente sua reverti, unde venerat, quos quidam cum trituris et balistis
insequentes pacifice eos recedere non sinebant. Quapropter versa est una turma
et eosdem hostiliter invasit et ex utraque parte multi ceciderunt, quibusdam
Pragensibus fugam dantibus, ita quod XXX fuerint in eodem loco de utraque parte
sepulti, aliis pluribus de regis parte letaliter vulneratis in curribus
deductis et post circa quandam ecclesiam sepultis.
Item XIIII die Junii Thaborienses considerantes, quia castrenses iam
victualibus sunt muniti et grave foret eis ex omni parte defendere, ne
victualia ad castrum adducantur, quapropter recesserunt de campo ad Novam
civitatem, claustrum sancte Thome et sancte Anne ac domum domini Skopkonis cum
pluribus domibus Pragensium incenderunt, habitoque cum Pragensibus tractatu
capitaneos XII elegerunt, 4 de Antiqua civitate, 4 de Nova civitate et 4 de
Thaboriensi communitate, ut hii XII claves de portis et turribus in hiis, que
bella concernunt, haberent in sua potestate. Ibidemque concluserunt, quod
uxores et filii, quorum mariti aut patres recesserunt, omnes a civitate propter
tradicionem recedant et suos sequantur viros aut patres, nisi de fidelitate
earundem sufficienter constaret.
Item habito altero cum advenis tractatu concorditer concluserunt, quod tam
incole quam advene omnia, que sunt legis dei, fideliter promoveant et defendant
et omnia vicia mortalia publica in se et in civitate destruant, adversariosque
non foveant et circa portas et in turribus advene suos Pragensibus iungant,
necnon omnia communitati utilia capitanei quod procurent, super quo ex utraque
parte literas confecerunt. Quibus sic dispositis Thaborienses cum equis et
curribus de Nova in Antiquam se transferunt civitatem domos regias et alias a
veris hospitibus derelictas introeuntes, mulieribus tamen in sancti Ambrosii
monasterio permanentibus. Extunc communi consensu omnium taliter, ut prefertur,
unitorum electi sunt ex incolis et advenis certe persone, qui diligenter
investigarent, si qui Pragenses nondum sub utraque specie communicarunt et omnes
tales, cuiuscunque fuerunt condicionis, de civitate deducere mandarent. Hii
ergo sic electi quottidie in pretorio considentes vocarunt cunctos eis
suspectos aut denunciatos et, quicunque non communicantes reperti sunt, hos sub
vexillo domini Czenkonis simul de civitate deduxerunt et de domibus et rebus
eorum se ex parte communitatis intromiserunt. Propter quod et quidam presertim
Theutonici, quamvis iam ad veritatem accessissent et sub utraque specie
communicassent aut communicare promitterent, nichilominus quia aliqui eorum
promptuaria habuere plena, de civitate exire sunt compulsi. Ex recessu itaque
voluntario et non voluntario multorum domorum hospitum potus cum bladis eorum
derelictos, que pro hospitibus in adventu regis Pragam in lucrum suum procuraverant,
communitas pro Thaboriensibus exposuit ac vinum scilicet malvasiam per IV,
gallicum per II grossos, australicum per VI et terrestre per duos nummos
propinare instituit.
Item XXI die Junii arbores in archiepiscopi orto per communitatem Pragensem
propter hostium latibula sunt depositi. Et eodem die Marie Magdalene
monasterium cum pluribus in Parva parte domunculis est exustum.
Item XXIII die Junii, scilicet in vigilia sancti Johannis Baptiste, dominus
Ulricus de Rosis, quamvis adhuc veritatis amicus, tamen ex mandato, ut
creditur, regis montem Hradisst prope Vsk, quem Thaborienses possederant, cum
gente sua copiosa equestri ac pedestri ac Australium multitudine circumvallavit
ad repellendum possessores montis timens, ne bona sua cum predis et ignis incendio
desolarent, habens nichilominus cum suo exercitu presbyteros, qui sacramentum
corporis Christi in tentorio exponerent et curienses eius sub specie duplici
communicarent. Accidit autem, quod cum paucis in Mendicum ad presenciam regis
equitaret et ab eodem ad suum rediret exercitum, sacramentum altaris deponi et
in antea sub duplici specie non communicare suis omnibus strictissime precepit,
per quod apparare potuit, quod prefatam utriusque speciei communionem abiurando
penitenciam a legato miser suscepit in anime sue magnum periculum, scandalum et
damnum ostendens interius mentis sue duplicitatem, quam exterius pedum
clauditas demonstrabat. Pro quo non defuit ulcio divina. Nam Nicolaus Hus
capitaneus percipiens fratrum suorum in monte Hradisst gravamen cum ceteris in
Praga Thaboriensibus statim XXV die Junii exiit Pragam nocte cum CCC et forte
XL vel amplius equis in fratrum suorum auxilium et invamen et, cum XXX die
Junii prefato monti in diescente apropinquaret, mox Thaborienses cum clamore
valido monte descendentes irruerunt cum impetu in hostes suos montem
obsidentes, qui deo autore attoniti et territi ad modicam se dantes defensam
relictis multis rebus fugierunt. Quos cum Thaborienses sequerentur, occurrit
Nicolaus Hus cum suo cuneo et simul de hostium exercitu, quamvis eorum forent
XX super uno, multos prosternunt aliis vulneratis aliisque captis, deo gracias
agentes redeunt ad montem cum triumpho. Et una prius hostium machina secata
alteram cum pixidibus, tentoriis, ciphis seu cingulis vestibusque auro et
argento preciosis, que inimici fugientes reliquerunt, cum ingenti gaudio
recipientes, deo psallentes in montem suum Hradisst seu Thabor ascendunt
unicuique, prout opus erat, de spoliis dividentes. Dominus autem de Rosis
perveniens in suum castrum Crumlov omnes suos presbyteros in cunctis bonis suis
sub utraque specie communicantes captivat et in turrim proicere iubet volens
eosdem compellere ad abiurandum, prout ipse utriusque speciei communionem
infideliter abiuravit.
Item eodem tempore nobilis Alsso de Wrzesstiow, legis dei non modicus
zelator, perpendens in Grecz et in confinio eius per monachos et sacerdotes
utriusque sexus legem dei sectantibus gravissimas oppressiones, virginum et
mulierum violaciones ac eosdem ad abiurandum crudeles impulsiones nutu dei in
montem Cunieticz altum et firmum rusticorum ac carbonistarum multitudinem pro
libertate communionis utriusque speciei congregavit. Ad quos Ambrosius
presbyter de Grecz expulsus de Praga revertitur, ibidemque predicans et populum
communicans et lachrimancium mentes in gaudium vertit. Et non multo currente
tempore, scilicet XXVI die Junii ipse Ambrosius cum prefato A(l)ssone et suis
complicibus muros civitatis Grecz infra spacium unius hore obtinent et tocius
civitatis in medio albo die fuerunt possessores. Captis adversariis civilibus
clientes libere recedere permittunt. Pro quo itaque facto turbatur rex et omnes
sibi adherentes, celeriterque barones regni cum suis gentibus ad nutum regis
iter arripiunt Grecz circumvallandum. Quam tamen civitatem accedere non audent
infra distanciam medii miliaris et fingentes literas, quod Praga civitas cum
rege treugas pacis ad certum tempus acceptasset, quod et ipsi, hortantes,
facere deberent. Et sic decepti acceperunt treugas tamdiu, donec infra triduum parti
adverse non intimarent, et cognita falsitate prefatis subdolis treugis
renunciantes civitatem expensis optime munierunt.
Item trigesima die Junii, que fuit dominica proxima post Petri, rex
Sigismundus in castrum Pragense infra missarum solemnia a clero
processionaliter pulsatis campanis suscipitur. Et eodem die in planicie montis
ex adverso sancte Crucis monasterii tentoria ad expugnandam Pragam, velut
civitatem hereticam, extenduntur. Ad hunc itaque campi locum intranei et
extranei, Bohemi, Moravi, et Theutonici Bavari, Misnenses, Australes, Suevi,
Turingi, Slesite et Prussii, Slavi, Poloni, Turci et Hungari, archiepiscopi,
episcopi, duces, comites, marchiones ac orbis terrarum principes, nobiles et
ignobiles, clientes, civiles et rustici quottidie affluebant totam planiciem
montis usque ferarum ortum, oboram, occupantes.
Ita quod estimacione veridica ad ducenta milia armatorum poterant estimari.
Et hii omnes propter cruciatam contra Bohemos erectam, velut contra hereticos,
innocentes tamen, necnon ad obtinendum a pena et culpa indulgencias ex mundi
partibus advenerunt. Quottidie in vertice montis supra vineas stantes contra
civitatem: ha! ha! hus! hus! Kaczer! Kaczer! prout canes ululabant. Et si quis
a casu in manus eorum utriusque sexus pervenit Bohemus, eundem sine mora, nisi
cito liberaretur, velud hereticum pertinacem sine omni audiencia comburebant.
Et quamvis plures alternantibus diebus in arena, que circa insulam ex
oposito curie archiepiscopi est sita, preludia bellica cum Pragensibus committerent,
nunquam sine notabili damno recedebant. Et quod non facile creditur, rustici
tres vel 4 togati, nullo ferro armati, solis trituris bene ferratis X vel XX
hostiliter invadebant, eosdemque supra capita ferrea fortissime percucientes in
fugam verterunt, alios prosternendo, denique nec obstacula molendinorum rumpere
nec eciam ipsa molendina comburere, licet sepissime attentassent, dei auxilio
potuerunt, sed semper aut percussi aut nichil facientes confusi recesserunt.
Item cum rex sic potenter campum, ut prefertur, teneret et intenderet montem
prope patibulum, Witkowa hora dictum, gentibus suis obsidere, ut velut tercio
castro Pragam sic stringeret, ut nullus undique civitati Pragensi liber pateret
victualium accessus, hec presciens Zizka, Thaboriensium capitaneus, non
differens statim in supradicto monte deo per modum stube disposuit fieri lignea
propugnacula, que parvulo fossato circumfodit et muro ex terra et lapidibus
circumdedit, per quod quidem propugnaculum salus facta est Pragensi civitati,
ita quod in eodem loco hostes miraculose prostrati amplius civitatem sic
hostiliter invadere non attentarunt.