DAS

GRANUM CATALOGI PRAESULUM MORAVIAE

NACH DER

HANDSCHRIFT DES OLMÜTZER DOMCAPITELARCHIVS

HERAUSGEGEBEN VON JOHANN LOSERTH

ARCHIV FÜR ÖSTERREICHISCHE GESCHICHTE Bd. 78

WIEN 1892

 

 

Prephacio ad infrascripta

Kathalogi[1] granum terre Moravie patrum,

Hii quid gessere per tempora queque fuere,

Describit breviter, vitans dispendia semper,

Plurimis ex dictis congestum, ut pia nostris

Temporibus noscat mens, Christo preces quoque fundat,

Patribus ut dictis donet bona cum benedictis.

 

Granum cathalogi presulum Moravie

Anno Domini[2] 886 Swatopluk senior rex Moravie a beato Cirillo est baptizatus.[3]

887[4]  idem rex procuravit beatum Cirillum in archiepiscopum Welegradensem sublimari.[5]

891   beatus Cirillus corpus sancti Clementis pape et martyris de ecclesia sua Welegradensi [in][6] curiam Romanam deportavit.[7]

892[8]  beatus Cirillus resignavit archiepiscopatum Welegradensem et ad eundem substituit beatum Metudium.[9]

894   beatus Metudius Borziwoy ducem Boemie maritum sancte Ludmille baptizavit.[10]

900   beatus Cirillus Rome in basilica beati Clementis migravit ad Christum et sepultus iuxta corpus beati Clementis.[11]

         Eodem anno Deo devotus rex Swatopluk senior vita est functus. Cui successit in regnum iuvenis Swatopluk, princeps doli et cupidus vane glorie. Hic contumaciter aspernabatur legem Domini ipsumque beatum Metudium et sacerdotes Dei plurimis iniuriis affecit. Quapropter in ipsum regem et sathalites [sic!] eius et in omnes gades[12] ipsius excommunicacionis sentenciam fulminavit.[13]

         Eodem anno beatus Metudius Romam abiit, beatum Cirillum secum reducere volens ad sedandum seviciam Swatopluk principis frontosi.[14]

901   beatus Metudius a Johanne papa VIII ad vocacionem ipsius regis Swatopluk ad ecclesiam suam Welegradensem remittitur, papali benediccione fulcitus.[15]

907 Arnolphus imperator ob rebellionem regis Swatopluk regnum Moravie ferro et igne devastavit.[16]

         Anno Domini eodem beatus Metudius flens et eiulans desolacionem sui gregis et destruccionem regni Moravie a sede sua Romam ad basilicam beati Clementis profectus est.

912   beatus Metudius ibidem defunctus est et iuxta corpus fraternum beati Cyrilli honorifice est sepultus. Post cuius decessum sedes episcopalis Moravie fere per quinquennium vacavit.[17]

915   regnum Moravie per Arnolphum imperatorem una cum uxore Swatopluk regi restitutum[18] fuit.[19]

916   terra Moravie aliqualiter reformata. Joannes episcopus Moraviensis primus[20] beato Metudio in episcopatum successit et apud Welegrad quondam sedem metropolitanam in ecclesia sancti Petri annis viginti quinque resedit ibidemque obdormivit in pace.[21]

942   Silvester Moraviensis episcopus secundus ordinatus est et sedit annis decem et novem.

961   obiit dominus Silvester Moraviensis episcopus secundus; post cuius mortem vacavit episcopatus annis decem; nam per illos fuit unitus ecclesie Ratisponensi[22] usque ad tempora sancti Adalberti, ut sequitur.[23]

971 tempore sancti Adalberti Pragensis episcopi secundi anno episcopatus sui tercio Moraviensis episcopatus Pragensi episcopio Benedicti pape VIImi Othonisque imperatoris secundi confirmacione et pii Boleslai ducis Boemie consensu accedente usque ad tempora Severi episcopi Pragensis sexti et Vratislai ducis Boemie fuit unitus.[24]

928   beatus Wenceslaus dux Boemie ab impio fratre suo Boleslao martyrio est coronatus.[25]

920   regnum Moravie per resignacionem Swatopluk regis in personam ducis Boemie cessavit.[26]

996   beatus Adalbertus Pragensis ecclesie [episcopus][27] secundus in Prussia martyrio est coronatus.[28]

1004 beati quinque fratres Benedictus, Matheus, Johannes, Isaac et Cristinus in heremo Polonie circa Kneznam[29] ab impiis latronibus martyrio sunt coronati.[30]

1038 corpora sanctorum Adalberti Pragensis episcopi secundi, Gaudencii archiepiscopi Kneznensis fratris ipsius Adalberti, et quinque fratrum predictorum per Brzetisslaum ducem Boemie et Severum Pragensem episcopum ecclesie sextum de predicta ecclesia Kneznensi ad Boemiam sunt translata et in urbe antiqua Boleslavia honorifice collocata. Demum post aliquot tempora corpus beati Cristini ad ecclesiam Olomucensem est translatum et per reverendissimum in Christo patrem dominum Robertum[31] ipsius ecclesie Olomucensis episcopum decimum quintum in sarcophago opere pulcherrimo pollito supra maius altare ipsius ecclesie honorifice est collocatum.[32]

1063 dux Wratislaus Boemie de consensu Severi Pragensis episcopi sexti Moraviensem episcopatum a Pragensi episcopio divisit tempore Alexandri pape secundi et Henrici imperatoris tercii Johannemque canonicum Pragensem Moraviensem episcopum tercium instituit. Hic a Sigelfrede Maguntino[33] episcopo ordinatur; hic eciam viriliter pro iuribus et bonis Podywyn[34] ecclesie sue contra Jaromir alias Gebhardum Pragensem episcopum septimum, qui eadem bona minus iuste occupavit, anno ordinacionis ipsius Gebhardi secundo (qui fuit annus Domini 1068) instetit.[35]

1086 septimo Kalendas Decembris [25.11.] reverendus pater dominus Johannes episcopus Moraviensis tercius ab hoc seculo migravit ad Dominum.[36] Post cuius mortem Moraviensis ecclesia quasi per quinquennium suo legittimo fuit viduata pastore; nam prefatus Gebhardus Pragensis episcopus occasione prioris quondam unionis per eadem tempora ipsam occupavit.[37]

1090 Gebhardus Pragensis episcopus septimus in Strigonio regni Hungarie[38] decimo Kalendas Julii mortuus est.[39]

1091 industriosissimus princeps Wratisslaus rex Boemie primus ob rebellionem quondam fratris sui Gebhardi episcopi ecclesias Pragensem et Moraviensem pro se disiunxit et unionem earum effectualiter interrupit; nam Cosmam decanum Pragensi et Andream canonicum Pragensem Moraviensi prefecit ecclesiis,[40] constituens in Moravia Olomucensem civitatem apud sanctum Petrum episcopalem de cetero sedem, que olym in Welegrad temporibus Swatopluk regum[41] Moravie archiepiscopalis fuerat, demum temporibus ducum apud sanctum Petrum prope Welegrad in Pollessowicz[42] extiterat [secundum alios vero in Cunowycz].[43]

1094 Bretisslaus princeps regni Boemie filius prefati Wratislai regis mittit ad imperatorem Henricum tercium in Magunciam Cosmam et Andream electos, supplicans, ut ipsos Maguntinensi archiepiscopo committeret consecrari. Quod per Richardum Maguntinensem archiepiscopum mox impletum est.[44]

1096 XI. Kalendas Junii [22.5.] venerabilis pater dominus Andreas Olomucensis, alias Moraviensis episcopus quartus, obiit et apud sanctum Petrum ecclesiam kathedralem est sepultus.[45]

         Cui successit Petrus canonicus regularis ordinis Premonstratensis montis Sina, alias Strahow,[46] episcopus quintus, cuius eleccionem prefatus princeps Bretislaus ex ordinacione sui patris Wratislai regis fieri procuravit, et ut deinceps nullus extraneus nisi canonicus regularis predicti monasterii montis Syna in presulem Olomucensis ecclesie eligeretur, ipsi monasterio ac abbati cum conventu litteris suis in odium episcopi et capituli Pragensis, qui sibi eleccionem episcopi Olomucensis de ecclesia sua captose [sic!] usurpare nitebantur, statuit et firmavit. Que quidem eleccio fratrum de Strahow per capitulum Olomucense a presenti domino Petro episcopo Olomucensi quinto usque ad dominum Bawarum Olomucensem episcopum decimum quartum duravit.[47]

1104 [V Nonas Julii][48] [3.7.] dominus Petrus episcopus Olomucensis quintus feliciter moritur [et in Strahow sepelitur][49]. Cui Johannes Ventrosus canonicus regularis de Strahow substituitur.[50] Hic villam Kremsir cum foro et omni iure suo a principe Moravie Otthone nigro pro trecentis marcis emit et ecclesie Olomucensi incorporavit. Insuper circuitum Lubak[51] in Boemia a Sobesslao duce Boemie impetravit et ecclesie sue perpetuo possidendam tradidit.[52]

1126 nono Kalendas[53] Marcii [21.2.] humillimus pater dominus Johannes Ventrosus Olomucensis episcopus sextus obiit et in Strahow sepelitur et eodem anno undecimo Kalendas Aprilis [22.3.] pro eo eligitur

Presul Henricus[54] vere pietatis amicus,

Dextra pauperibus infirmis atque baculus.[55]

         qui et Zdyk vocabatur, Olomucensis ecclesie septimus, canonicus regularis de Strahow.[56]

1130 inclitus et vere katholicus ecclesie filius dux Vacesslaus Ottonis marchionis Moravie filius pia devocione inflammatus ecclesiam beati Petri in suburbio Olomucensi sitam, que eiusdem provincie ecclesiarum mater erat, pro sui parvitate ad capiendum populum confluentem non sufficere conspiciens utpote verus Dei cultor perpendens beati Vacesslai martyris ecclesiam quam pater eius in castro Olomucensi fundaverat sed imperfectam morte preventus relinquerat [sic!], cum iam egritudine detineretur, eam ad perficiendum in curam dicti domini Henrici episcopi commendavit, et ut perfectam episcopalis sedis dignitate decoratam omnium ecclesiarum dicte provincie matrem constituere studeret, humiliter postulavit; quod, ut nunc cernitur, obtinuit. Prefato namque duce religiosissimo anno quo supra Kalendis Marcii[57] [1.3.] vocante Domino viam universe carnis ingresso, prenominatus Henricus episcopus eandem Dei ecclesiam quantum divina annuere dignata est clemencia fideliter elaboravit.

1131 famosissima translacio episcopatus Moraviensis a sancto Petro preurbii[58] Olomucensis ad castrum Olomucense divina annuente clemencia de speciali consensu permissioneque reverendissimi domini Adalberti archiepiscopi Maguntinensis[59] et metropolitani, assensu eciam ducis Sobesslai[60] nec non sanctissimi patris domini Innocencii secundi confirmacione accedente[61] et gloriosissima dedicacio eiusdem ecclesie Olomucensis sancti Wenceslai martyris a reverendissimo provisore suo domino Heinrico alias Zdykone episcopo Moraviensi septimo anno ordinacionis sue quinto indiccione nona[62] secundo Kalendas Julii [30.6. 1131] facta et solempnisata est presente serenissimo principe Sobesslao et coniuge sua et aliis quam pluribus proceribus ac inequiparabili multitudine cleri et populi de tanta solempnitate Deum laudantis in excelsis; quam quidem ecclesiam pontificalis sedis dignitate decoratam ceterarum in marchionatu Moravie ecclesiarum matrem constituit et in ea numerum duodenarium canonicorum et decanum iuxta numerum apostolorum cum Christo instituit.[63] Qui sedula Deo tam pro ipsius anime quam aliorum fidelium animarum salute exhiberent obsequia, quatuor preter eos in priori ecclesia sancti Petri pro iugi Dei servicio relictis.

1150 septimo Kalendas Julii

Humilis[64] atque pius virtutum nectare plenus

Presul Heinricus mortales exuit artus,

Monte Syna vectus ibidem magnifice tectus,

Vivat ut in celis, ubi vivit quisque fidelis.[65]

         Cui Johannes Obedenovit,[66] canonicus regularis de Littomissl ordinis premonstratensis pridem prefati domini Heinrici capellanus[67] in episcopatum successit et in ordine episcopatus Olomucensis octavus notatus.

1157 undecimo Kalendas Marcii Johannes episcopus Olomucensis octavus ab hac valle lacrimarum migravit ad Christum.[68] Cuius dum ex more in ecclesia Olomucensi celebrarentur exequie, antistes Pragensis ecclesie Daniel eum tumulaturus supervenit[69] et in medio choro violenter eum humare deliberavit. Ast canonici non modicum pro hac re consternati viriliter ei contradixerunt, et ne presumptuosa eius protervitas id ad effectum usque perduceret, omnimodis [sic!] inhibuerunt. Tandem post diuturnam concertacionem honorifice ante introitum chori ad stalla sub albo lapide, ubi responsoria et versiculi per chorales et alios clericos ipsius ecclesie decantantur, est sepultus.[70]

         Pro quo equivocus eius Johannes dictus Calvus eiusdem professionis, vir magne discrecionis summeque benivolencie et largitatis ac mire sanctitatis, eligitur ad pontificiique dignitatem ecclesie Olomucensis sublimatur ac cathalogo presulum ipsius ecclesie nonus in ordine annotatur.[71]

1172 ipso Kalendas Aprilis [1.4.] prefatus dominus Johannes Olomucensis  ecclesie episcopus nonus feliciter obdormivit in Christo et a canonicis suis honorifice in monasterio Gradicensi[72] sepelitur. Circa cuius sepulturam tale epitaphium continetur:[73]

Gracia divina Johannes, quem pia Christi

Gracia, quam grata pietas a climate Christi

Mundane molis ad vere gaudia solis

Transtulit eterna meritis pietate paterna

Presul honorandus, presul pius ac memorandus,

Premonstratensis frater, pater Olomucensis

Et pastor, legis Christi zelator et auctor

Desolatorum consolator miserorum,[74]

Assensu cleri decet ipsum nos revereri,

Oret ut afflictis nobis bona cum benedictis,

Ne gravet examen nos veri iudicis. Amen.[75]

         Huic successit Dethlebus in episcopatum, canonicus regularis ordinis premonstratensis de Strahow, qui anno

1174 in episcopum consecratus est ordine decimo.[76]

1181 III[77] Nonas Novembris[78] [3.11.] reverendus pater dominus Dethlebus Olomucensis ecclesie pastor decimus migravit ad Dominum et in monasterio Strahow decenter est sepultus. Post cuius mortem Olomucensis ecclesia uno anno proprio fuit viduata pastore.

1182 dominus Peregrinus canonicus regularis ordinis premonstratensis de Strahow electus et ordinatus est in episcopum ecclesie Olomucensis undecimum.[79]

1186 VI Nonas Marcii [2.3.] prefatus dominus Peregrinus Olomucensis ecclesie episcopus undecimus viam universe carnis est ingressus et in monte Syna, alias in Strahow, honorifice est sepultus. Post cuius obitum Olomucensis ecclesia biennio suo caruit presule.[80]

1188[81] VI Idus Julii [10.7.] Cayn canonicus regularis de Strahow ordinis premonstratensis legitime et canonice in episcopum ecclesie Olomucensis duodecimum est electus, procurante eleccionem ipsius marchione Moravie Conrado contra omnium voluntatem Bohemorum videlicet Henrici episcopi Pragensis et Friderici ducis canonicorumque Pragensium, qui ex consueta potencie presumpcione pro sua voluntate, non autem de iusticia violenter ad episcopatum Olomucensem intrusisse nitebantur de ecclesia Pragensi, quemcunque voluissent.[82]

1194 pridie Idus Januarii[83] [12.1.] reverendus pater dominus Kayn episcopus Olomucensis duodecimus, benignissimus amator,[84] vitam presentis seculi feliciter terminavit. Hic quociescumque venit in Olomucium sive de partibus remotis vel proximis, solitus erat non solum canonicos sed et omnem clerum ecclesie ad prandium invitare et benigne vitare. Iste presul vix sibi soli sufficiendo omnibus suffecit, quamdiu vixit, ylaris dator, pater orphanorum et egregius cantor: vox eius quasi tuba Dei et quasi vox angelorum. Delectabilius fuit misse ipsius interesse quam convivio regio vel mense festivaliter ornate.[85]

         Huic successit Engelbertus[86] canonicus regularis de Strahow ordinis premonstratensis nacione Brawancius, pridem ecclesie Olomucensis archidiaconus et canonicus, vir discretus in consiliis, constans in adversis, felix in prosperis, sapiens in factis, habens favorem principum et nobilium terre utriusque. Hic per Baldwinum decanum et fratres ecclesie Olomucensis kathedram episcopalem numero decimus tercius possedit dilexitque canonicos suos.[87] Hic eciam totam ecclesiam Olomucensem plumbo vestivit.

1199 decimo sexto Kalendas Januarii[88] [17.12.] dominus Engelbertus, pater metuendus, ecclesie Olomucensis episcopus decimus tercius senio confectus ex hac luce migravit ad Dominum, cuius anime Deus omnipotens propicietur in secula. In cuius locum Bawarus canonicus regularis de Strahow ordinis premonstratensis, vir nobilis, nacione Boemus,[89] sed clericus pauper in pontificem ecclesie Olomucensis decimum quartum eligitur. Hic dum consecratur, sibi evangelia inter scapulas ponuntur; sed dum resumuntur in apercione eorum prenosticum reperitur: „Wach qui destruis templum Dei“ [Matth. 27,40]. Hic non edificavit pacem in ecclesia sed infregit, ventri magis et gule deserviens quam paci, sed pacem anime eius det Deus eternam.

1201 prenominatus dominus Bavorus Olomucensis ecclesie episcopus decimus quartus ipso Kalendas Octobris [1.10.] in Boemia in monasterio Milewsk[90] consecravit altare in honore sancti Egidii et celebrans missarum solempnia infra canonem, dum primam benediccionem super calicem extenderet, occulto Dei iudicio gravi morbo repente percussus ab altari corruit, oris et omnium membrorum officio sibi adempto, eademque nocte post crepusculum[91] occupatus est vite termino et in monasterio Strahoviensi ante altare sancti Augustini est sepultus.

         Eodem anno Ropertus venerabilis sacerdos, prior Nepomucensis monasterii ordinis cisterciensis[92] Pragensis diecesis, nacione Anglicus, vir consilii magni, clericus literatus, multe sciencie et honeste vite pollens electus est in episcopum Olomucensem decimum quintum. Hic per Baldevinum[93] decanum et canonicos ecclesie Olomucensis dominica Deus omnium[94] est inkathedratus. In cuius introitu primum pax ecclesie reformata est et concordia inter fratres solidata.

1204 VI Idus Maii [10.5.] Olomucensis ecclesia ruit per incendium et multis privilegiis et rebus dampnificata est quam multis reliquiis sanctorum et preciosis ornamentis. Idem venerabilis pater honorifice decoravit crucem eciam pulcherrimam de lapide onichino cum pede cristallino habens Crucifixum aureum quatuorque bonos zaphiros et a tergo spinam de corona Domini ac aliis pluribus gemmis cum auro muremilatam ipsi ecclesie contulit. Sed cum se totum Deo operam dedisset et gloriam domus Dei sublimasset utpote vir discretus, tandem fecit fieri sarcophagum quasi scrinium[95] quoddam elegantissimum cum ymaginibus argenteis deauratis ex utroque latere obductum cum columpnulis deauratis opere pulcherrimo insculptis superficiemque scrinii in acumine ordinati quasi celi fastigium erigens miro tabulatu ymaginum contextum lapidibus preciosis quasi choruscantibus stellis irradiavit et ad decorem domus Dei depositis intus reliquiis sancti Cristini in altari maiori sublimatum honorifice collocavit. Quod semper clausum manet, firmiter seratum et nonnisi in sollempnitatibus magnis ad gloriam Dei et laudem omnium sanctorum aperitur.[96]

         Tempore huius pii patris Wladislaus marchio Moravie, frater Przemisl tercii regis Boemie, verus zelator ecclesiarum, pater clericorum, consolator lugencium, refugium viduarum pupillorumque et orbatorum fidelissimus protector extitit. Hic contulit[97] ecclesie Olomucensi crucem auream duodecim marcarum auri in se continentem, lapidibus preciosissimis et gemmis diversis intextam cum pede argenteo deaurato in opus pulcherrimum deducto.[98] Hic quamdiu vixit, pacem terre et iusticiam ecclesie illibatam semper conservavit. Hic eciam villam Miedwieczy[99] ecclesie Olomucensi perpetuo possidendam contulit eamque adinstar aliorum bonorum ecclesie libertavit. Denique idem marchio una cum providencia Roberti episcopi monasterium in Welegrad de loco primo funditus submoventes in alio loco opere mirifico decorantes construxerunt, ipsumque redditibus honestissimis perpetuaque libertate exaltaverunt.

1222 II Idus Augusti[100] [12.8.]

Artubus exutus mortalibus est Wladislaus

         Nec non ingressus viam carnis universe et in dicto monasterio Welegrad munifice est sepultus.[101]

1232 XVI Kalendas Novembris [17.10.] devotissimus in Christo pater dominus Robertus Olomucensis ecclesie episcopus decimus quintus plenus dierum cursum vite consumando migravit[102] ad suum factorem et in monasterio Welegrad honorifice est sepultus. In cuius locum dominus Fridericus secularis in episcopum decimum sextum Olomucensis ecclesie est electus et confirmatus.[103]

1241 reverendus dominus Fridericus Olomucensis ecclesie episcopus decimus sextus feliciter solutis nexibus carnis transiit ab hoc seculo ad Dominum.[104] Post cuius mortem Johannes decanus cum confratribus honorabilem dominum Wilhelmum confratrem ipsorum in episcopum et pastorem legittime et concorditer elegerunt. Quam eleccionem Wenceslaus rex Bohemorum quartus impedivit et quendam Conradum de Wrideberg ad ipsam ecclesiam Olomucensem violenter intrusit. Qui quidem Johannes decanus cum confratribus suis pro ecclesie libertate ferme per septennium in exilio constitutis eleccionem ipsam de domino Wilhelmo factam in curia Romana personaliter contra dictum Conradum intrusum prosequentibus [...][105] Tandem de anno Domini

1247 per ipsorum industriam venerabilis dominus Bruno de Schowenburg de genere Saxonum, vir bone fame ad ecclesiam Olomucensem in episcopum canonice est electus, domino Wilhelmo predicto in manus summi pontificis Adriani quarti eleccionem suam primitus resignante prefato Conrado intruso per apostolicam sentenciam ab eadem ecclesia remoto.

         Idem pater Olomucensis ecclesie episcopus decimus septimus ab inclito principe Wenceslao Bohemorum rege quarto decimas secundum formam sacrorum canonum per totam suam diocesim per plebanos recipi impetravit[106] opidumque Hulyn[107] cum villis Prawczicz, Nyemczicz et Antiqua Villa a rege Przemissl alias Ottakaro pro ecclesia sua impetravit,[108] comitatum Hukenwald[109] cum castro et oppido Ostravia cum omnibus villis et pertinenciis eorum[110] nec non comitatum Ssaumburg[111] cum castro et oppido Gelcz[112] et villis eorundem et alia multa predia pro ecclesia sua comparavit et super eisdem a prefato magnifico principe libertatem graciosam acquisivit et obtinuit. Hic eciam scolastriam et quatuor prebendas in Vylonicz et Friczowicz de novo creavit,[113] villam Vyklek decanatui Olomucensi adiunxit,[114] civitatem Cremesir de lacu miserie ad montem super flumen Morave traduxit et muro cinxit ibidemque ecclesiam collegiatam sancti Mauricii extruxit[115] prepositumque et canonicos in ea instauravit et certis redditibus dotavit,[116] camisie superiorem partem gloriose virginis Marie et alias multas reliquias in ea collocavit et ne per quempiam inde auferantur anathematizavit; ibidem eciam in Cremsir ecclesiam parrochialem in honore beate virginis Marie de novo erexit et pro defensione ecclesie sue milites et famosos vasallos in bonis ecclesie creavit et infeodavit.[117] Sicque ecclesiam suam Olomucensem multipliciter sublimavit et decoravit et quasi alter fundator ipsam insigniter exaltavit.

1281 duodecimo Kalendas Marcii[118] prestantissimus dominus Bruno ecclesie Olomucensis episcopus decimus septimus, vir magni consilii, mire largitatis, mansuetudinis et humilitatis, venustate morum conspicuus, tutor cleri, refugium pauperum, adiutor pupillorum et viduarum pius consolator, obdormivit in Domino sepultusque Cremesir in ecclesia collegiata, quam ipse fundaverat, in choro ante maius altare. Post cuius decessum venerabilis dominus Theodricus Olomucensis canonicus in episcopum et pastorem eiusdem ecclesie Olomucensis decimum octavum concorditer est electus et confirmatus.[119] Hic ad ipsius magnam instanciam canonicatus et prebenda[120] in Powla per illustrem principem dominum Przemisl fundata per Wenceslaum regem filium dicti Przemisl est ratificata et in persona magistri Henrici primi possessoris confirmata.[121] Hic eciam cum Budisslao decano et capitulo ecclesie Olomucensis de anno Domini 1301 tercio Nonas Aprilis [3.4.] ad instanciam fervideque devocionis peticionem magistri Wernheri concanonici Olomucensis statuit, ut de cetero missa matura ad honorem beate virginis Marie per ebdomadarium vicarium sub nota solempnitatis cantaretur.[122] Prefatus eciam reverendissimus pater quatuor prebendas cum redditibus in Slatyna[123] de novo in ecclesia sua creavit et dotavit.[124]

1302 sexto Idus Octobris [10.10.] venerabilis pater dominus Theodricus, Olomucensis ecclesie episcopus decimus octavus post diuturnos huius seculi labores diem clausit extremum spiritum Domino reddens, qui creavit illum; sepultusque est in ecclesia Olomucensi in ingressu stacionis chori canonicorum ecclesie eiusdem.[125] Quo decenter et reverenter humato prudentissimus dominus Johannes dictus Naly kathedram episcopalem suscepit.[126] Hic ecclesiam parrochialem in Slapanycz[127] scolastrie Olomucensi univit et incorporavit[128] et deinceps statuit, ut archidiaconatus, scolastria, custodia nonnisi canonicis prebendatis ecclesie Olomucensis conferantur.

1311 tercio Nonas Octobris [5.10.] reverendissimus presul dominus Joannes dictus Naly, Olomucensis decimus nonus soluto carnis ergastulo spiritum exalavit et in ecclesia Olomucensi ante altare sancte Ludmille honorifice est sepultus.[129] In cuius locum dominus Petrus dictus Bradawicze, nobilis de Konycz,[130] in episcopum vicesimum ipsius ecclesie est institutus.[131]

13??[132] Decimo quinto Kalendas Marcii [15.2.] venerabilis antistes dominus Petrus dictus Bradawicze Olomucensis ecclesie vicesimus ab hac caliginosa luce migravit ad Christum et in ecclesia Pragensi est sepultus. Cuius anime Dominus det vitam eternam.[133] Et post eius obitum dominus Conradus in episcopum vicesimum primum et pastorem dicte ecclesie per Jenczonem decanum et capitulum honorifice est receptus. Hic villam prope Cogetin, Chrzenowicze[134] a nobili Zawissio de Potenstadt pro capitulo et ecclesia Olomucensi perpetuo possidendam comparavit, postremo laudabilia statuta in ecclesia Olomucensi predecessorum suorum confirmatoria sub rigidis penis promulgavit[135] et statuit a clero sue diocesis firmiter observanda.[136]

1326 sexto Idus Augusti[137] [8.8.] reverendissimus pater dominus Conradus ecclesie Olomucensis pontifex vicesimus primus consummatis huius vie diebus obdormivit in pace magnificeque est sepultus in ecclesia Olomucensi circa ingressum chori ante altare sancte Cordule virginis iuxta oves proprias. Cuius mors[138] cecidit super dominum Hinconem dictum Berka nobilem de Duba,[139] alias domini in Lypa, pro eoque in episcopalem kathedram ecclesie Olomucensis rite est promotus. Quam salubriter Domino duce rexit et gubernavit. Nam cum post mortem prefati domini Conradi pii et devoti pontificis serenissimus princeps Johannes Boemie et Polonie rex et Luczenburgensis comes de villa Chrzenowicz occasione devolucionis, quam memoratus dominus Conradus sumptibus suis pro ecclesia[140] et capitulo Olomucensi comparaverat, se intromisisset et ocupasset, mox eidem domino regi se viriliter pro eadem villa opposuit et in tantum effecit, quod idem dominus rex dictam villam cum omnibus suis appendiciis sibi et Hinconi similiter dicto Berka domino in Lypa liberaliter reddidit et ad perpetue possidendum et utifruendum confirmavit.[141] Quo facto pius pater demum ipsi capitulo suo Olomucensi dictam villam effectualiter in manus honorabilis viri Ortwini ecclesie Cremsirensis decani et eiusdem ecclesie Olomucensis concanonici omni occasione postposita gratuite resignavit et condescendit.[142] Hic eciam ecclesiam parrochialem in Wisskuow[143] decanatui ecclesie Olomucensis propter parvitatem ipsius dignitatis, que prima in eadem ecclesia post pontificalem existit, gratuiter et favorabiliter incorporavit.[144]

1333 quarto Kalendas Januarii [29.12.] memoratus dominus Hinco et pater metuendissimus Olomucensis ecclesie presul vicesimus secundus terminato huius vite cursu requievit in Domino et in ecclesia Pragensi honorifice traditus est sepulture.[145]

         Quo humato dominus Wolko, filius domini Wenceslai regis Boemie in pontificem et pastorem ecclesie Olomucensis est assumptus et inter presules dicte ecclesie vicesimus tercius ordine numeratus.[146] Hic monasterium sanctimonialium prope Pustmyr[147] suis propriis sumptibus et expensis erexit et fundavit copiosis redditibus et proventibus dotavit ac ornamentis nobilibus, calicibus et sanctorum reliquiis ad laudem et honorem Dei genitricisque sue Marie virginis gloriose et tocius celestis[148] sanctorum curie magnifice et multipliciter decoravit.[149] Prefatus eciam reverendissimus pater a domino Karolo marchione Moravie consanguineo suo ratificacionem et confirmacionem privilegiorum et libertatum ecclesie sue graciosam impetravit.[150]

13?? Decimo Kalendas Octobris [22.9.] prenominatus reverendissimus pater dominus Johannes ecclesie Olomucensis antistes vicesimus tercius post huius illecebrosum carnis exilium feliciter migravit ad Christum[151] et in prefato monasterio prope Pustmyr corpus eius reverenter est reconditum, ipsoque sic sepulto ad promocionem invictissimi principis Romanorum et Boemie regis domini Karoli reverendus dominus Joannes dictus Oczko prepositus Omnium sanctorum in castro Pragensi in pastorem et episcopum vicesimum quartum ipsius ecclesie Olomucensis legitime est electus et confirmatus.[152] Hic de anno Domini 1352 die decimo tercio mensis Septembris ad instantem peticionem Johannis prepositi et capituli Olomucensis circa statuta per ipsos edita de opcionibus prebendarum et obedienciarum, de collacionibus, vicariis et ecclesie sancti Petri, que iuxta senioritatem recepcionis fieri solent et de canonicis extranumerariis seu electis, de capisque prelatorum et canonicorum in prima recepcione comparandis, de procuracionibus habendis ac de penis non solvencium capas et alia onera incumbencia de aliis compluribus graciose approbavit et confirmavit.[153]

13?? Prefatus dominus venerabilis pater Johannes Oczko, ecclesie Olomucensis presul vicesimus quartus de eadem ecclesia ad Pragensem metropolitanam ecclesiam ex promocione dicti domini Karoli est translatus[154] et demum ad cardinalatum basilice Duodecim apostolorum est promotus.[155] Hic existens Pragensis archiepiscopus memorate ecclesie Olomucensi sollempnem ornatum albi coloris unacum dyalmaticis et capa auro contextis gratum sui memoriale contulit et assignavit.

         Quo sic promoto et translato venerabilis pater dominus Johannes de Novoforo episcopus Luthomysslensis et cancellarius dicti domini Karoli Romanorum imperatoris in pastorem ecclesie Olomucensis canonice est postulatus[156] [deest: vicesimum quintum[157]]. Hic monasterium fratrum Heremitarum ordinis sancti Augustini in civitate Lithomisslensi fundavit pulcrisque ornamentis et reliquiis fulcivit et decoravit.[158] Hic eciam ad instanciam Herbordi prepositi, Nicolai archidiaconi et capituli Olomucensis circa statuta de residenciis canonicorum, de anno gracie prebendarum, de domibus residencium canonicorum et de officiis vicariorum priora statuta per hec plus dilucidata anno Domini 1367 die decimo mensis Junii graciose approbavit et confirmavit.[159] Hic insuper librum pontificalem memoriale sui apud ecclesiam Olomucensem reliquit.

1380 decimo Kalendas Januarii [23.12.] idem dominus Johannes cancellarius, Olomucensis ecclesie episcopus vicesimus quintus, debitum carnis solvit[160] et in pace quievit ac in predicto monasterio in Lytomysl per ipsum fundato decenter est humatus. Post cuius obitum venerabilis pater dominus Petrus dictus Gelito,[161] qui primum erat episcopus Chorensis, demum ad ecclesiam Lythomyslensem, postea ad ecclesiam Magdeburgensem translatus, ultimo ad promocionem serenissimi principis domini Wenceslai Romanorum et Boemie regis ad ecclesiam Olomucensem est postulatus. Hic anno Domini 1382 municionem Drzewczicz prope Pragam[162] et villam Popowicz cum omnibus eorum pertinenciis pro se suisque successoribus Olomucensis ecclesie pontificibus de speciali consensu et voluntate prefati domini Wenceslai Romanorum et Boemie regis emit et comparavit hereditarie perpetuo possidendum.[163] Ceterum monasterium fratrum canonicorum regularium sancti Augustini ante opidum Lanczkron[164] de novo exstruxit et fundavit sufficientibusque redditibus in Boemia et Moravia dotavit, calicibus et aliis ornamentis decenter decoravit altareque in ecclesia Olomucensi in honore sancti Briccii et sancti Erazimi similiter erexit et dotavit collacionemque ipsius altaris preposito dicti monasterii in Lantzkron contulit et dotavit, insuper sollempnem monstranciam cum tribus turribus et pede argenteo deaurato opere mirifico factam et ornatam largitus est gratuite predicte sue sponse.[165]

1387 devotissimus in Christo pater dominus Petrus dictus Gelito Olomucensis episcopus vicesimus sextus verus ecclesie zelator clerique amator post lugubrem huius seculi vitam nature solvit debitum; cuius animam redemptor noster perducat ad salutis portum, corpusque eius in predicto monasterio ante Lanczkron decenter et humiliter est humatum.[166] Post cuius mortem Jodocus et Procopius marchiones Moravie dominum Johannem, germanum ipsorum tunc episcopum Luthomislensem, manu violenta ad ecclesiam Olomucensem intruserunt[167] et bona ecclesie occupaverunt, demum tamen per Urbanum papam VI. ad patriarchalem ecclesiam Aquilegiensem est translatus,[168] dominus vero Nicolaus de Prussia, dictus Prebstl, de ecclesia Constanciensi per dictum dominum papam ad ecclesiam Olomucensem est translatus.[169] In huius introitu primum bona ecclesie Olomucensis ceperunt dissipari. Nam idem dominus Nicolaus castra Modrzicz et Melicz[170] et oppidum Wiskow cum eorum appendiciis dicto marchioni Jodoco obligavit.[171] Hic matri et sponse sue ecclesie Olomucensi solemnem ornatum album cum dyalmaticis et capa chorali ad honorem annunciacionis beate virginis Marie ymaginemque sancte Katherine virginis cum ipsius reliquiis memorialia sui reliquit et assignavit.

1396 octavo Idus Junii [6.6.] in municione Drzebczicz prope Pragam predictus dominus Nicolaus, Olomucensis ecclesie pontifex vicesimus septimus, post cuius labilis vite curricula spiritu exalato migravit a seculo;[172] cuius corpus in ecclesia Olomucensi in choro, ubi evangelium per ministros altaris legitur, est sepultum. Post cuius mortem dominus Procopius, marchio Moravie, civitates ecclesie occupavit. Anno vero Domini

1398 die vicesimo quinto mensis Januarii dominus Johannes dictus Mraz, decretorum doctor, olim prepositus monasterii in Zderaz Cruciferorum rubee duplate crucis, de ecclesia Lubucensi[173] translatus est ad ecclesiam Olomucensem per Bonifacium papam nonum et vicesimus octavus episcopus numeratus.[174]

         Hic anno Domini 1399 die vicesimo sexto mensis Julii sabbato in crastino sancti Jacobi apostoli sub specie devocionis adiit ecclesiam Olomucensem quasi volens reliquias sanctorum venerari, non ut tutor ecclesie et defensor, sed ut dilapidator et dissipator ex suggestione cuiusdam Smilonis de Wiczow canonici dicte ecclesie Olomucensis suique vicarii in spiritualibus et officialis res, pecunias et iocalia ipsius ecclesie et apud ipsam ecclesiam pro tuta conservacione bona fide deposita tam per spirituales quam seculares personas in auro et argento violenter et improbe more lupino abstulit et alienavit in Dei manifestum contemptum ecclesieque sue scandalum dampnum pariter et iacturam.[175]

         Hic eciam malum malo cumulans quasi omnia bona ecclesie dissipavit; nam castra, municiones civitatum cum eorum appendiciis; nam castra municiones civitatum cum eorum appendiciis contra expressam voluntatem sui capituli et reclamacionem et precipue castrum Hukenwald cum ipsius districtu eciam contra inhibicionem apostolicam in manus serenissimi principis domini S[igismundi] Ungarie regis tradidit et assignavit,[176] castrum [sic!] Mirow[177] et molendinum in Cremesir curiaque in Chechowicz[178] pro utilitate et mensa sua duntaxat reservatis; unde et proverbium inoleverat: Episcopus Olomucensis est molendinator Cremesirensis. In tantum ergo idem presul ecclesiam Olomucensem involvit, quod non de facili nisi ex speciali divina providencia ad pristinum statum potest reduci.

1402[179]            memoratus dominus Johannes Mraz Olomucensis ecclesie episcopus vicesimus octavus debitum carnis solvens obdormivit in pace et in ecclesia Olomucensi in introitu chori ante sacristiam, ubi iocalia et alias res ecclesie ac per personas spirituales et seculares ad sacra sedes ad fideles manus deposita improbe abstulit, sepultus est et loco eius venerabilis dominus Laczko, nobilis de Crawar, alias de Giczin in episcopum et pastorem ipsius ecclesie concorditer est electus.[180] Cui dominus Jodocus marchio Moravie adversarium dominum Smilonem prefatum de Wiczow subordinavit et ad prosequendam causam eidem octo milia florenorum auri puri amministravit et donavit. Qui tamen minime profecit; nam in brevi tempore idem Smilo miserabiliter et improvise in curia Romana debitum nature solvit contumelioseque ibidem est sepultus et sic mercedem, quam propter ecclesiam Olomucensem promeruit, accepit.

         Hic anno Domini 1403 dominica Rogacionum, qua cantatur Vocem iocunditatis [20.5.] in ecclesia Olomucensi per reverendum dominum Nicolaum episcopum Abelonensem solempniter est consecratus et coronatus, et eodem anno castra Mirow, Melicz ac Modrzicz ac oppida Osoblaha[181] et Kethrze et alia nonnulla bona, que per predecessorem suum dominum Johannem Mraz erant alienata et obligata, redemit nec non et opidum Switaviam a sepedicto domino Sigismundo rege Ungarorum reimpetravit. Postea tamen idem dominus Laczko aliqua bona que prius redemerat, in notabili summa obligavit. Hic eciam solempnem librum missarum bene fulcitum cum pulcra casula et dyalmaticis albi coloris auro contexta ecclesie, cui prefuit, memoralia sui gratuite donavit.[182]

1408 Sabbato tercio nonas Maii [5.5.] prenominatus reverendus pater dominus Laczko ecclesie Olomucensis presul vicesimus nonus in civitate Cremsir post diuturnos cruciatus toxici potagii ab hoc obumbrato orbe migravit ad lucem claritatis eterne, sepultusque est in ecclesia collegiata sancti Mauricii in Cremsir ante maius altare circa humatos pedes olim prestantissimi pontificis ecclesie Olomucensis domini Brunonis eiusdem ecclesie et civitatis fundatoris.[183] Huic per eleccionem concordem decani ac capituli Olomucensis ad promocionem serenissimi principis domini Wenceslai Romanorum et Boemie regis honorabilis vir dominus Conradus de Wechta[184] simplicis generis Beztphalus, regni Boemie subcamerarius, ut dicebatur homo nigromanticus[185] et sortilegus, ad episcopalem cathedram Olomucensem successit. Hic more mercatoris bona ecclesie ipsius involvit et obligavit; nam bona, que per predecessores suos erant obligata, quasi redemerat omnia literasque earundem obligacionum predicto domino Wenceslao Romanorum et Boemie regi ac baronibus terre Moravie denumeraverat volens per hoc commendari et applaudere eisdem. Sed latebat fraus dolosa in corde eius. Nam sicut serpens astutus eadem bona, que redemerat, clam et occulte sine scitu et voluntate capituli aliqua in duplici et aliqua in triplici summa vesanice obligavit. Ecce mercator dolosus et fraudulentus sponsam suam astute et subrepticie involvit.

1412 prefatus dominus Conradus Olomucensis ecclesie episcopus tricesimus de predicta ecclesia per modum commutacionis ad ecclesiam Pragensem est translatus.[186] Cuius ecclesie fere omnia bona distraxit, dilapidavit et obligavit, postremo vero videlicet anno 1421[187] in reprobum sensum datus in heresim Wiklephistarum et Hussitarum est lapsus et sic ex archipresule Christi factus est heresiarcha Antichristi.

         Cui reverendissimus pater dominus Wenceslaus dictus Kralik patriarcha Anthiocenus de commenda prepositure Wissegradensis[188] in sedem ecclesie Olomucensis predicto anno successit. Hic fuit[189] homo inutilis et vaniglorius; nam stalla chori ecclesie contra voluntatem capituli nulla necessitate urgente deposuit et destruxit, nisi forte foret illa, ut, dum divina celebraret in eminenciori loco positus a communiori populo plus solito videretur et in gestis suis admiraretur, qui in ipsa ecclesia dissueti erant, ita ut de ipso dicere posset illud proverbium: Factus sum spectaculum omni populo. Hic eciam fuit pecuniarum vanus dilapidator. Nam de anno Domini 1414 gloriosum et famosissimum in orbe terrarum celebrabatur Constanciense concilium. Ad quod prefatus dominus patriarcha dicebat se velle profecturum. Unde de consensu et voluntate capituli quingentas marcas grossorum, quas ab ipso capitulo pro bonis in Hulyn et quibus castrum Modrzicz liberari debebat, secreto capituli diligenter recepit tali sub condicione, quod si ad dictum sacrosanctum concilium extra regnum Boemie proficisceretur et progrederetur et tunc fracto secreto capituli ad progrediendum ulterius dictam pecuniam in suum et suorum concomitancium usum convertere deberet. Quod et facturum se sponte et libere dicto capitulo promisit. Sed minime implevit. Nam quam primum ad civitatem Pragensem pervenit, mox dictam pecuniam fracto secreto distraxit, iocalia vana et alias res ad apparenciam vanitatis pro se suisque comparando inutiliter consumpsit et ultra dictam summam ibidem per integrum[190] manens diversis se debitis involvit sed morte preoccupatus minime persolvit.[191] Hic eciam per totam diocesim statuit, ut in memoriam dominice passionis singulis feriis sextis hora meridie[i] maior campana cuiuslibet ecclesie pulsaretur, infra quem pulsum omnibus, qui tria Pater noster et Ave Maria et totidem Credo dixerint quadraginta dies indulgenciarum de iniunctis eis penitenciis dummodo in mortalibus non existerent, relaxavit. Domum insuper episcopalem retro ecclesiam Olomucensem quasi pro media parte pulcro opere reformavit.[192]

1416 prefatus reverendissimus pater dominus Wenceslaus patriarcha Antiocenus[193] et ecclesie Olomucensis commendatarius in ordine episcoporum tricesimus primus pridie Idus Septembris [12.9.] est vite functus et in ecclesia Olomucensi sepultus.[194] Post cuius obitum reverendissimus pater dominus Johannes de Praga episcopus Luthomisslensis XI Kalendas Octobris [21.9.] per decanum et canonicos residentes in episcopum et pastorem ecclesie Olomucensis est postulatus.[195] Que postulacio per triduum propter metum domini Wenceslai Romanorum et Boemie regis fuit occultata. Propter quod alii canonici de Praga ad importunam instigacionem dicti regis in Olomucz descendentes pridie Kalendas Octobris [30.9.] non obstante postulacione reverendissimi patris domini Johannis per decanum et capitulum eis insinuata in destruccionem ipsius ecclesie perverse elegerunt quendam Alssonem canonicum Wissygradensem in prostitucionem ecclesie Olomucensis,[196] quem[197] eciam per impressionem dicti regis et cuiusdam Sadlonis heretici et aliorum Viclefistarum et Hussitarum tunc in regno Boemie vigencium per Conradum tunc archiepiscopum Pragensem et postea heresiarcham sede apostolica vacante sacroque concilio Constanciensi durante confirmare et intrudi procuraverunt, propter quod multi ex dictis dominis postulantibus exilium et persecucionem usque annum Domini MCCCCXIXum perpessi sunt. In quo nonnulli ex eis in Domino obdormierunt sicque ecclesia Olomucensis ferme per quadriennium suo fuit legittimo viduata pastore.

1417 vertente questione super postulacione prefati domini patris reverendissimi Johannis episcopi Lutomislensis ex una et super eleccione, si sic dici meretur, ipsius Alssonis et confirmacione pretensa coram sacro concilio Constanciensi, ubi dictum sacrum concilium prefatam pretensam confirmacionem per Conradum archiepiscopum Pragensem in personam ipsius Alssonis factam cassavit et anullavit administracionemque ipsius ecclesie Olomucensis in spiritualibus et temporalibus sepe dicto reverendissimo patri domino Johanni episcopo Luthomislensi usque ad futurum papam legittime[198] tradidit et comisit.

1420 VIII Kalendas Maii [24.4.] prefatus reverendissimus pater dominus Johannes per dictos decanum et capitulum postulatus ad provisionem sanctissimi patris domini Martini pape quinti cum ympnis et canticis toto clero et populo civitatis Olomucensis et reliquiis sanctorum cum iubilo eidem occurrentes honorifice susceperunt [sic!] et ad ecclesiam perduxerunt, quem prefatus Iohannes de Straznicz decanus infula pontificali decoratum solempniter[199] collocavit in kathedra et hic in cathalogo presulum ecclesie Olomucensis numero XXXIIus est annotatus.[200]

         Tempore[201] huius pontificis in Boemia et Moravia tanta fuit per communem populum cleri persecucio, quantam nulla hominum etas recordabatur, nam in Boemia omnem clerum katholicum eiecerunt, alium comburentes, alios membris truncantes, alios mergentes et omnem substanciam cleri in temporalibus tulerunt, cogebaturque clerus alienas provincias peragrare, ut vivere possint; similiter in Moravia. Idem eciam pontifex cogebatur serenissimum dominum Sigismundum, Romanorum, Hungarie, Boemie etc. regem sequi in Hungariam ibique prefatus dominus Martinus papa ipsum in cardinalem presbyterum tituli sancti Ciriaci sublimavit, Olomucensem et Pragensem ecclesias sibi in comendam assignato. Tandem predictus Romanorum rex vacante Waciensi[202] ecclesia in Hungaria eandem domino contulit cardinali, qui, ut eandem possit tenere, pro dispensacione Romam ad prefatum sanctissimum direxit papam, sed priusquam consensus pape ad eum pervenit, vita functus est animam celo tradendo die beatorum Prothi et Jacincti [11.9.] in dicta civitate Waciensi, ad quam transtulerat se cum sua curia anno Domini MCCCCXXX currente.

         Cui venerabilis dominus Cunczo de Zwola prepositus Olomucensis et sacri pallacii apostolici causarum auditor et decretorum doctor per capitulum Olomucense electus et regiam magestatem domini Sigismundi Romanorum etc. regis promotus in episcopatu successit et per sanctissimum dominum Martinum papam quintum confirmatus, hic in Romana curia tunc existens quando fuit electus. Ibidem est in episcopum Olomucensem consecratus, demum sabbato post assumpcionem beate Virginis [18.8.] anno Domini MCCCCXXXI per dominum Petrum de Raczicz decanum Olomucensem est in cathedram episcopalem Olomucensis ecclesie introductus. Qui presul tribus annis cum medio a tempore coronacionis facte sedit et per incuriam et inadvertenciam suam ac parcitatem Cremsir perdidit, quam quidam Smylo de Morawan nocte sancti Michaelis [29.9.] devastavit. Hic pontifex cedit feria IIIIa post pasca [15.4.] MCCCCXXXIII de Olomucz Basileam ad concilium, recessit et anno Domini MCCCCXXXIIII die IIIIa mensis Augusti dissinteria gravatus in Ulma[203] Constanciensis diocesis curiam domini Sigismundi Romanorum imperatoris Hungarie Boemie etc. regis sequendo diem clausit extremum, ibidem sepultus.[204] Pauco tempore ecclesie Olomucensi prefuit et nil boni ecclesie et clero fecit, sed multa beneficia cum episcopatu usque mortem tenuit; fuit prepositus et canonicus Olomucensis, Pragensis, Wissegradensis et Tynensis[205] canonicus, prepositus sancti Egidii et Wratislaviensis canonicus etc. et Pragensis ecclesie habuit administracionem.

1434 die tercia Octobris dominus Paulus de Miliczin prepositus Pragensis et canonicus Olomucensis in episcopum Olomucensem est per Petrum decanum et capitulum est [sic!] electus per dominum Eugenium papam quartum confirmatus[206] et in Brunna dominico post Jacobi apostoli, que fuit ultima dies Julii, per dominum Hyldebertum[207] episcopum Constanciensem Rothomagensis provincie sacri Basiliensis concilii legatum in presencia domini Sigismundi Romanorum imperatoris, Hungarie, Boemie etc. regis et Alberti ducis Austrie et marchionis Moravie ac aliorum plurimorum tam spiritualium quam secularium nobilium et procerum Boemie et Moravie presencia est consecratus.

1435 prefatusque dominus Paulus episcopus die XXII. Augusti per dominum Petrum de Raczicz decanum Olomucensem in ecclesia Olomucensi kathedratus sive installatus.

 

 



[1] In der Handschrift steht W (versus), durch Striche zu jedem einzelnen Verse bezogen.

[2] Die Worte anno domini finden sich auch vor den weiter folgenden Zahlen, werden aber oben des Raumersparnisses wegen hinweggelassen.

[3] Cyrillus (Constantinus) starb am 14. Februar 869, s. Dummler, Geschichte des ostfränkischen Reiches II, 261. Die Reise der beiden Glaubensapostel nach Mähren fand in der ersten Hälfte des Jahres 863 statt. Das obige Datum ist darnach durchaus falsch.

[4] In marg.: “archiepiscopus primus” in rother Tinte.

[5] Cyrillus erhielt bereits im Jahre 867 die bischöfliche Würde.

[6] Fehlt

[7] Die Stelle stammt aus dem VL Capitel der mährischen Legende vonSt. Cyrillus und Methodius; cf. Dobner ad Ann. Hajec. III, 79.

[8] In marg.: „II“ gleichfalls in rother Tinte. So sind auch weiterhin die Reihenziffern der einzelnen Bischöfe am Rande angegeben, was hier einfür allemal angemerkt sein mag.

[9] Ist dem VIII. Capitel der mährischen Legende entnommen. Vgl. hiezu die Note 7 in Ginzel, Geschichte der Slavenapostel Cyrillus und Methodius, S. 47. Die Zahlenangabe ist hier ebenso falsch wie in den beidenvorhergehenden Absätzen.

[10] Diese Notiz (mit der unrichtigen Jahresangabe) stammt aus Cosmas ad annum 894 (v. lib I., cap. 10). Hinzugefügt ist oben nur der Name der heil. Ludmilla.

[11] Cyrillus starb am 14. Februar 869. Dass er nicht längere Zeit in Rom als Mönch gelebt habe, s. bei Ginzel a. a. O. p. 50.

[12] Gades (v. Du Gange, Glossar, med. et infimae latinitatis, tom. IV, 6 ed. 1885) = limites seu terras.

[13] Stammt aus der mährischen Legende von Cyrillus und Methodius (cap. IX). Auch Swatopluk'sTodesjahr ist oben falsch angegeben: Swatopluk starb 894.

[14] Stammt aus der mährischen Legende.

[15] Desgleichen. 901 sind sowohl Johann VIII. († 882), als auch Methodius († 885) nicht mehr am Leben.

[16] Diese Notiz scheint aus Cosmas I, 14 genommen zu sein; doch ist auch hier das Jahr ganz unrichtig.

[17] Methodius starb am 6. April 885, s. Dümmler, Geschichte des ostfränkischen Reiches III, 253. Nach der Conversio Carantanorum ist Methodius in Mähren gestorben und wurde daselbst begraben. S. die Erläuterungen Ginzel's 1. c, p. 90, 91. Der Olmützer und Brünner Propst Augustin hat einzelne Sätze aus dem Granum abgedruckt, s. Augustini Olomucensis episcoporum Olomucensium series ed. F. X. Richter, p. 3, 4.

[18] Cod.: restitum.

[19] Kaiser Arnulf starb am 8. December 899. Das mährische Reich erlag906 völlig den Angriffen der Magyaren; s. Dümmler, Ueber die südöstlichen Marken des fränkischen Reiches unter den Karolingern, S. 66. Woher der Compilator die obige Notiz genommen, ist nicht genau ersichtlich. Auch in Dalimil's Reimchronik, an die zunächst zu denken wäre, ist die Sache doch wesentlich anders dargestellt. Einige ähnliche Bemerkungen könnte man aus dem Capitel, „welches saget, wie Merherlant kommen ist zu Behemerlant“, herauslesen. Leider ist über die „merherische Cronica“, von der daselbst gesprochen wird (Fontes rerum Bohemicarum, p. 265), nichts Näheres bekannt.

[20] Hier beginnt am Rande eine neue Zählung, da die folgenden Kirchenvorsteher nur Bischöfe sind.

[21] Wie willkürlich die obigen Angaben zusammengestellt sind, springt in die Augen. Von einem „aliqualiter reformata terra Moravie“ kann weder 916 noch in den unmittelbar darauffolgenden Jahrzehnten die Rede sein. Den obenstehenden Satz citiert auch Richter in Augustin's Series episcoporum Olomucensium, p. 6. Richter sieht in diesem „ersten“ Bischof von Olmütz jenen ,Johannes archiepiscopus', der im Auftrage des Papstes Johann IX. im Jahre 899 in Begleitung der Bischöfe Benedict und Daniel nach Mähren kam, um sich hier über die kirchlichen Zustände des Landes zu unterrichten (s. Boczek, Cod. dipl. Morav. I, 60: Sed venerunt, ut ipsi promulgarunt, de latere vestro [Johannis IX] tres episcopi, videlicet Joannes archiepiscopus, Benedictus et Daniel episcopi in terram Schlavorum, qui Maraci dicuntur...). Sie theilten Mähren in vier Sprengel, einen erzbischöflichen und drei bischöfliche. Dass sie aber nicht selbst die für Mähren bestellten Bischöfe gewesen, s. bei Ginzel a. a. O. S. 100. Im 14. Jahrhundert war es an der Olmützer Kirche feststehende Tradition, dass Methods Nachfolger Johannes geheissen. Zu dieser Tradition dürfte der Compilator die oben stehenden Zahlen hinzugedichtet haben.

[22] Regensburg in Bayern.

[23] Auch die auf Silvester bezüglichen Daten sind nicht besser beglaubigt als die vorhergehenden.

[24] Vgl. hierüber die Einleitung S. 56. Ueber die Einzelheiten siehe KöpkeDümmler, Jahrbücher des deutschen Reiches unter Otto I., S. 50, und meinen Aufsatz ,Der Umfang des böhmischen Reiches unter Boleslaus 1.' in den Mittheilungen des Institutes für österreichische Geschichtsforschung II, 27; s. Richter, Series episc. Olom., p. 9. Von dem mährischen Bischöfe Wracen, dessen Cosmas gedenkt (II, 21), weiss das Granum Catalogi nichts. Siehe hierüber Dudik, Mährens allgemeine Geschichte II, S. 4546.

[25] Wenzel wurde am 28. September 929 ermordet. Das falsche Datum findet sich auch in Neplach (SS. rer. Boh. III, 463).

[26] Stammt aus Dalimil (SS. rer. Boh. III, 266, 49, 50).

[27] Cod.: deest.

[28] Stammt aus Cosmas I, 31.

[29] Gnesen bei Posen in Preussen.

[30] Cosmas I, 38. Dalimil, cap. XXVIII.

[31] Scheint ursprünglich Tobiam gelautet zu haben.

[32] Des Cosmas Bericht ist hier wesentlich geändert. Vgl. Cosmas II, 46. Der letzte Theil der obigen Notiz stammt aus dem Olmützer Nekrolog von 1267: „Item eodem anno obiit... Rupertus... qui fecit tumbam s. Cristini.“ S. Dudik, Ueber Nekrologe der Olmützer Domkirche, Archiv für österreichische Geschichte LV, S. 571.

[33] Mainz in Rhein-Hessen.

[34] Kostel bei Lundenburg.

[35] Aus Cosmas II, cap. 21, 2730. Der Satz findet sich auch in Augustini Olomucensis Episcoporum Olomucensium Series, p. 11. Vgl. die Bemerkungen über den Besitz von Podiwin und dessen Bedeutung für die Olmützer Kirche ebenda, S. 12, Note 16. Boczek, Cod. dipl. Morav. I, Nr. 159, 231, und Richter, 1. c. p. 279. Der erste Bischof von Olmütz war nicht Prager Domherr, sondern Benedictiner von Brewnow, s. Dudik, Geschichte Mährens II, 503.

[36] Nicht 1086, sondern am 25. November 1085, s. Dudik, Allgemeine Geschichte von Mähren II, 434. Richter, 1. c. p. 12, Note 17. S. die Nekrologe der Olmützer Kirche (ed. Dudik), p. 580, und Archiv für österreichische Geschichte 59, 653.

[37] S. Cosmas II, 37.

[38] Gran in Ungarn.

[39] Cosmas verzeichnet VIII Kal. Julii. Nach den Ausführungen Palacky's (Geschichte Böhmens I, 321) fällt Jaromir Gebhards Tod schon in das Jahr 1089.

[40] S. Cosmas II, 49. Zwischen Johann und Andreas erscheint noch ein Bischof Wezelo (Cosmas II, 41), der wohl ernannt, aber nicht consecrirt wurde.

[41] Nämlich des älteren und jüngeren Svatopluk.

[42] Poleschowitz bei Ung. Hradisch. S. hierüber Richter in Augustins Series epp. Olom. Dort ist auch der obenstehende Satz des Granum Catalogi abgedruckt.

[43] Die Einschaltung von anderer Hand. Kunowitz bei Ung. Hradisch.

[44] Ist wörtlich aus Cosmas III, 2 entlehnt.

[45] In den Hradischer Annalen heisst es: Eodem anno (1096) obiit Andreas Moraviensis episcopus. Das ältere Nekrolog der Olmützer Kirche (Archiv für österreichische Geschichte 59, 647) sagt: XIII Kal. Junii obiit Andreas, IV episcopus Olomucensis. Das jüngere Nekrolog (ebendaselbst 65, 542), sowie das böhmische Nekrolog (Dobner, Mon. hist. Boh. III, 12) nennen den 22. Mai (= XI Kal. Junii). Von dem Nachfolger des Andreas, Heinrich, weiss das Granum nichts, und doch ist im Nekrolog von 1263 sein Sterbetag eingetragen (Archiv für österreichische Geschichte 65, 545).

[46] Dass Peter nicht aus Strahow stammte, s. bei Richter, Augustini Series epp. Olom., p. 17, Note 24.

[47] Dobner hat (Annalium Hagecianorum etc., Pars VI, p. 61) die Bemerkung gemacht, dass dieser Peter aus der Bischofsreihe von Olmütz zu streichen sei; wiewohl ich das Gewicht der Argumente Dobner's nicht v.erkenne, kann ich mich nicht entschliessen, ihm hierin beizupflichten, denn Petrus wird nicht blos in dem jüngeren, sondern auch in dem älteren Nekrolog von Olmütz genannt, s. Archiv für österreichische Geschichte 59, 648; 65, 549. Was dagegen oben davon gesagt wird, dass die Olmützer Bischöfe aus den Mitgliedern des Strahover Stiftes gewählt werden sollen, ist nicht richtig. Es heisst, wie auch schon Dobner angemerkt hat, bei Gerlach von Mühlhausen zum Jahre 1182: Mortuus est Dietlebus Olomucensis episcopus, cui successit Pilgrimus, Pragensis prepositus, assumptus tarn de choro quam electus in capitulo Pragensi, quo in loco solent assumi omnes ecclesie illius episcopi. Nur der erste Satz dieses ganzen Absatzes ist in Augustin's Series abgedruckt.

[48] Die Einschaltung von anderer Hand.

[49] Ebenso.

[50] Das Jahr der Wahl Johanns fand der Compilator in Cosmas. Davon, dass Johann dem Kloster Strahow angehörte, kann keine Rede sein.

[51] Libice bei Deutsch-Brod.

[52] Vide Cod. dipl. Morav. I, 223, 224.

[53] Diese Angabe findet sich auch im Necrol. Boh. Dobn. M. M. III, 13 und den Olmützer Nekrologien, s. Archiv für österreichische Geschichte 59, 643 und 65, 527. Der Mönch von Sazawa hat ein anderes Datum: Eodem anno XI Kal. Martii...

[54] In marg.: Versus.

[55] Cod.: bacillis.

[56] Dieser Satz ist grösstenteils aus den HradischOpatowitzer Annalen zum Jahre 1126 genommen, wo sich auch die obigen Verse zuerst finden. Die Worte „qui et Zdyk nominabatur“ stammen aus Cosmas III, 51 und die letzten hat der Compilator in weiterer Ausführung dessen, was er oben über das Verhältniss des Strahower zum Olmützer Bisthum gesagt hat, aus Eigenem angefügt.

[57] Der Canonicus von Wyssehrad (ad annum 1129) sagt: pridie Kalendas Martii exspiravit; in der RichterAugustin'schen Series ist das Citat aus dem Granum nicht genau, denn es heisst da VIII Kal. Martii. Die oben erwähnten Thatsachen fand der Compilator in der Urkunde des Bischofs Heinrich, betreffend die Uebertragung des bischöflichen Sitzes nach der Kirche zu St. Wenzel. Er nahm die obenstehenden Worte ,et vere ecclesie catholicus dux Wacezlaus decenter inflammatus' u. s. w. in derselben Folge in seine Darstellung auf; s. Boczek, Cod. dipl. Morav. I, Nr. 231. Zum Bau der Kirche wurde übrigens nicht blos vom Herzoge und dem Bischöfe, sondern auch von anderen Gläubigen reichlich beigesteuert: „Prefato namque duce... viam universe carnis ingresso tam ex eius impensis quam ex ceterorum fidelium oblacionibus additis eciam propriis pro nosse nostro facultatibus nos eandem Dei ecclesiam et perficere et perfectam rebus necessariis ac utilibus quantum divina annuere dignata est clemencia elaboravimus.“

[58] Richter, Series, p. 23: preurbio.

[59] Für diesen ganzen Abschnitt hat der Compilator zweifellos die Urkunden des Olmützer Capitelarchivs, welche hieher gehören, ausgenützt; den Grundstock hat aber auch hier die Nachricht der HradischOpatowitzer Annalen zum Jahre 1131 abgegeben: „Anno 1131 gloriosissima et famosissima dedicacio scilicet sancti Wenceslai martyris a reverendissimo provisore suo Heinrico episcopo II. Kal. Julii facta est presente serenissimo principe Sobeslao et coniuge sua nec non et pluribus proceribus ac inequiparabili multitudine cleri et populi.” Die Concession des Mainzer Erzbischofes Adalbert findet sich im Capitelarchive zu Olmütz; s. Boczek, Cod. dipl. Morav. I, Nr. 230.

[60] Des ,assensus ducis Sobezlai' wird ausdrücklich in der obenerwähnten Urkunde, Boczek I, Nr. 231, p. 205, gedacht.

[61] Auch hievon spricht die genannte Urkunde: „ut autem hec laudabilis ac venerabilis egregii ducis largicio et nostre humilitatis ordinacio rata et inviolabilis in posterum permaneat, auctoritate Dei omnipotentis et beati Petri apostolorum principis confirmavimus, et ut eandem tam domini universalis pape Innocentii, quam domini Maguntini archiepiscopi auctoritas potestate a Deo sibi tradita roboraret.“

[62] In der Indictionsbestimmung liegt ein Fehler des Compilators oder späteren Abschreibers vor...

[63] Hier lag dem Compilator ohne Zweifel die Stiftungsurkunde Heinrichs vom Jahre 1132 (Boczek I, 233) vor. Dort heisst es: „et ut eadem Dei ecclesia, qne eiusdem provincie ecclesiarum mater appellari meruit duodenario canonicorum polieret numero, quatuor scilicet preter hos relictis qui in priori ecclesia sedula Deo exhiberent obsequia, sollicite elaboravi.“

[64] In marg.: Versus.

[65] Das ältere Olmützer Nekrolog hat das Datum XI Kal. Julii, das jüngere das obige Datum. Letzteres sagt: “VII Kal. Julii obiit Sdiko VII. episcopus fundator inclitus huius sedis, qui kathedram episcopalem de ecclesia sancti Petri ad castrum transtulit. Sepultus in Strahow.“ Vgl. auch das Necrol. Boh. bei Dobner III, 13. Der Mönch von Sazawa meldet: „Anno domini: 1150 vir clarus vita Sdiko septimus episcopus Olomucensis ecclesie subtrahitur ab hoc mundo, victurus perpete vita. Cui successit Johannes, canonicus de monte Ztragow.“ Dass der Compilator an dieser Stelle vielleicht auch den Vincentius vor sich hatte, wurde oben in der Einleitung angemerkt.

[66] Wohl ein Beiname. Dudik nennt ihn den Sohn Obiden's.

[67] Siehe dazu die Note 30 in RichterAugustin's Series epp. Olom., p. 36.

[68] Siehe auch den Mönch von Sazawa und die beiden Olmützer Nekrologe. Die betreffende Notiz aus dem jüngeren Nekrolog gehört aber erst dem 16. Jahrhundert an.

[69] Daniel war, wie Vincentius von Prag meldet, auf einer Gesandtschaftsreise nach Ungarn begriffen. S. Richter a. a. O. p. 39.

[70] Der Satz ist auch in Richter-Augustin's Series abgedruckt.

[71] Genauere Angaben über die Vorgänge in Olmütz nach dem Tode des Bischofs Johann III. finden sich bei Vincentius zum Jahre 1157. Johann IV. wurde in festo sancti Michaelis ,in choro Pragensi' gewählt, nachdem Dragon, des Herzogs Wladislaw Caplan, die auf ihn gefallene Wahl abgelehnt hatte. Es ist wohl ein Irrthum, wenn die Herausgeber des Vincentius in den Fontes rerum Bohemic. II, 426 diese Wahl auf den 29. September 1158 verlegen.

[72] Kloster Radisch bei Olmütz.

[73] In marg.: Versus.

[74] Cod.: miserorum etc.

[75] Diese Verse des Granum sammt dem vorhergehenden Satze sind gedruckt in Augustinus Series epp. Olom. ed. Richter, p. 44. Im älteren Nekrolog der Olmützer Kirche liest man: Kal. April, obiit Johannes IX episc. Olom. qui cognominatur calvus (Archiv für österreichische Geschichte 59, 645). So auch im Nekrolog von 1267; s. ebendaselbst 65, 535.

[76] Dieser Dietleb wird von dem neuesten Herausgeber des Cosmas und seinem Fortsetzer noch immer für den im Jahre 1122 geborenen Sohn des Herzogs Otto von Olmütz gehalten; s. den Index zu den SS. rer. Boh. II, 560. Richter citirt (Series p. 45) eine Stelle aus Vincentius zum Jahre 1159, woselbst ein Dietleb, Caplan des Bischofs Daniel von Prag, erwähnt wird, und sagt dann: „Utrum vero capellanus iste idem sit cum Dietlebo episcopo Olomucensi, adhuc sub iudice lis est.“ Dudik (Geschichte Mährens IV, 68, Beil. p. IV) hält ihn für den Hauscaplan Daniels.

[77] Das ,tercio' Nonas scheint nur ein Schreibfehler zu sein; denn die beiden ältesten Olmützer Nekrologe verzeichnen den 4. November (II Non. Novembr. obiit Dethlebus, X episc. Olomuc.) als Sterbetag. Das Nekrolog von Doxan gibt das falsche Datum IV Kal. 1182 an. In Richter's Series findet sich die Notiz: “Sub icone huius episcopi sequencia leguntur: Ab eius obitu sedes episcopalis per annum unum vacavit propter successionem, quam episcopus Pragensis cum suo capitulo movit, ne Premonstratenses sed ex gremio Pragensis capituli eligerentur episcopi Olomucenses.“ Vgl. dagegen Dudik, Geschichte Mährens IV, 54.

[78] Im Granum Catalogi steht nicht „in Nonas“, wie Richter fälschlich druckt.

[79] Peregrin war nicht Regularcleriker des Klosters Strahow. Gerlach sagt (zum Jahre 1180) von ihm: „Erat inter eos (sciL canonicos Pragenses) domnus Pilgrimus, prepositus tunc Pragensis...“ und an einer Stelle zum Jahre 1182: „Anno... mortuus est Dietlebus, Olomucensis episcopus, cui successit Pilgrimus, Pragensis prepositus, assumptus tam de choro, quam in capitulo Pragensi per manum Friderici ducis...“ Script. rer. Boh. II, 470. Peregrin wurde am 23. Mai 1182 in Mainz durch den Erzbischof Christian geweiht. Vgl. Dudik, Geschichte Mährens IV, 56 und Beil. I, p. IV.

[80] Peregrin starb nicht im Jahre 1186, sondern am 2. März 1184. Vgl. die Nekrologe der Olmützer Kirche (Archiv für österreichische Geschichte 59, 644; 65, 530). Dudik, Geschichte Mährens IV, 67 und Beil, I, p. IV. Von einer zweijährigen Vacanz des Olmützer Bisthums nach Peregrins Tode kann ebensowenig die Rede sein, denn schon in einer Urkunde des böhmischen Herzogs Friedrich für den Johanniterorden de dato 1183 (die genauere Datirung fehlt) wird unter den Zeugen genannt Cain episcopus Olomucensis; s. Boczek, Cod. dipl. Mor. I, p. 309.

[81] Auch dieses Jahresdatum ist durchaus unrichtig. Kaim (= Kajim) wurde bereits 1183 zum Bischöfe gewählt. Bisher hatte der böhmische Herzog das Recht, den Olmützer Bischof zu nominiren. Seitdem aber Mähren eine Markgrafschaft des heil. römischen Reiches geworden (1182) und von Böhmen losgerissen war, nahm der Markgraf von Mähren dieses Recht für sich in Anspruch und ernannte den Bischof. Was die oben angeführten Worte: „Henrici episcopi canonicorumque Pragensium“ betrifft, so beziehen sie sich darauf, dass der Bischof von Prag und das Domcapitel daselbst für sich das Recht in Anspruch nahmen, ein Mitglied des Prager Domcapitels zum jeweiligen Bischof von Olmütz zu bestimmen. Vgl. die schon oben citirte Stelle bei Gerlach und Mühlhausen ad ann. 1182. Um diese Ansicht zu widerlegen, wurde nunmehr ein Prämonstratenser von Strahow zum Bischof von Olmütz nominirt (s. Dudik, Geschichte Mährens IV, 73). Wann und wo er die Investitur und Consecration erhielt, ist nicht bekannt. S. Dudik, 1. c, Beil. I, p, IV,

[82] Auch Kaim war gleich seinem Vorgänger kein Pøemyslide; s. hierüber Dudik, Geschichte Mährens IV, 68, Note 2.

[83] Im Necrologium der Olmützer Kirche vom Jahre 1263 heisst es: „Idus Januarii obiit Chayn XII episcopus Olomucensis“; s. Dudik, Ueber Nekrologe der Olmützer Domkirche 1. c, p. 518. Das Datum des Necrologiums ist jedenfalls das richtigere. Im älteren Katalog fehlt übrigens der Sterbetag des Cayn.

[84] Hier fehlt wohl ein Wort.

[85] Den Satz theilt Augustin mit in seiner Series epp. Olom., p. 49.

[86] Dudik setzt die Denomination Engelberts durch den Bischof (Herzog) Heinrich auf den Jänner 1194. Die Investitur erhielt er von Kaiser Heinrich VI. und die Consecration durch den Metropoliten Konrad wahrscheinlich in Worms im December 1195; s. Dudik, 1. c. IV, 128.

[87] Auch in diesem Satze scheinen, und zwar nach „Olomucensis“, einige Worte zu fehlen.

[88] Das jüngere Nekrolog der Olmützer Kirche gibt zwar als Sterbetag den 18. December (XV Kal. Jan.) an, aber der Herausgeber des Nekrologs hält das für einen Irrthum und entscheidet sich für die obige, mit dem älteren Nekrolog übereinstimmende Angabe (17. December). Ueber die Nekrologe der Olmützer Kirche 1. c, p. 586, und Archiv für österreichische Geschichte 59, 653.

[89] Aus der Familie der Bawor von Strakonitz. Wer ihn consecrirte nnd wo er consecrirt wurde, ist nicht bekannt. Augustin hat in seiner Series die ohnehin schon dunkle Schilderung des Granum Catalogi noch um einige Töne dunkler gehalten, wie schon Ziegelbauer mit Recht getadelt hat. Vgl. auch Dudik, Geschichte Mährens V, 13 ff.

[90] Mühlhausen bei Tabor in Böhmen.

[91] In dem Olmützer Necrologium von 1263 ist der Gedenktag Bawors von Strakonitz zum 6. October eingetragen: “II Non. obiit Bawarus XIV episcopus Olomucensis”. S. Dudik, Ueber Nekrologe der Olmützer Domkirche, 1. c, p. 569. Ebenso im älteren Nekrolog; s. Archiv für österreichische Geschichte 59, 654 und Dudik's Geschichte Mährens V, 13.

[92] Von anderer Hand.

[93] Augustini Olomucensium episcoporum Series, p. 53: “Fuit ea tempestate memorabilis ille Balduinus, decanus Olomucensis, nacione Romanus, perpetuo preconio ob ipsius in ecclesiam bene merita celebrandus. Qui ordinem cantus et psalmodie, qui hodie in ecclesia Olomucensi observatur, primus distinxit, libris antiphonariis ad id propriis sumptibus coemptis. Omnibus insuper se humanum et facilem prestitit et Italici licet sanguinis, hospitalem se ac liberalissimum et externis et domesticis preter modum exhibuit. Moritur anno Christi 1203 VI Kal. Decembris“; s. Dudik, Geschichte Mährens V, 32, Note 1.

[94] Der dritte Sonntag nach Pfingsten (23. Juni 1202). Robert war bis zu seiner Wahl am Hofe Pøemysl Ottokars I. als Caplan thätig. Die Weihe erhielt er durch den Cardinallegaten Guido von Präneste zu Köln am 21. April 1202. Richter citirt in Augustinus Series der Olmützer Bischöfe den ganzen Bericht des Granum Catalogi; s. p. 58, 59.

[95] In marg.: sepulcrum s. Christini.

[96] Eine sehr gute Uebersicht über die gesammte Thätigkeit dieses Bischofs findet sich in Dudik, Geschichte Mährens, Gen.Reg. 8. 519—522.

[97] Die letzten drei Worte von anderer Hand.

[98] S. Dudik, Geschichte Mährens V, 149.

[99] Nedweiss bei Olmütz.

[100] Versus.

[101] Im Olmützer Nekrolog stehen die Worte: „(Id. Aug.) obiit Wladislaus marchio, qui crucem auream contulit et plura bona fecit ecclesie, fundator Welegradensis.“ Im Nekrolog findet sich ein Fehler in dem Datum. S. hierüber Dudik, Ueber Nekrologe der Olmützer Domkirche, 1. c, p. 555.

[102] Im Nekrolog: „(XVI Kal. Nov.) obiit Robertus, XV episcopus, qui decoravit ecclesiam variis ornatibus et episcopatum redditibus augmentavit“. Dazu am Rande: „Item eodem die obiit Ropertus XVII (sic) episcopus Olom., qui fecit tumbam S. Cristini, et habet 3 mr. qui solvuntur de Crenowicz. Divisio: pauperibus 4, ad hospitale 4 gr., leprosis 2, bonifantibus 2 gr. Robert starb nicht 1232, sondern 1240; s. MM. G. hist. SS. XVII, 714 und Dobner, MM. III, 217.

[103] S. die Note 52 zu Augustinus Series, p. 63. In dem von Richter angeführten Briefe des Bischofs Gregor IX. wird aber der Name des Bischofs von Olmütz nicht genannt. Der Brief ist vielmehr an den Bischof Robert gerichtet. Indem nun aber der Compilator des Granum die Worte der Aufschrift der Bulle Venerabili Fr. episcopo Olomucensi für Friderico episcopo statt fratri episcopo las, war er genöthigt, an dieser Stelle einen Bischof einzuschieben, der in Olmütz niemals regiert hat.

[104] Die falsche Darstellung des Granum Catalogi ist in die späteren Bischofskataloge übergegangen. Von der Resignation des Bischofs Robert weiss übrigens das Granum auch nichts, vermuthlich, weil hierüber die Quellen auch nichts sagten. Im Uebrigen erscheint Robert noch in einer Urkunde vom 4. Juli 1240 (Cod. dipl. Mor. II, 370) als Bischof. Nach seinem am 17. October erfolgten Tode traten die Domherren zur Neuwahl zusammen und diese traf ein Mitglied des Domcapitels, den Archidiakon Wilhelm von Prerau. Die Domherren, im November 1239 von dem Metropoliten Siegfried von Mainz excommunicirt, hatten aber nicht das Recht der Wahl. Daher protestirte Siegfried gegen diese und ernannte mit Wenzels Einverständniss den Hildesheimer Domherrn Konrad von Friedberg zum Bischof. Dieser setzte sich in Besitz des Bisthums, kerkerte die widerspenstigen Capitularen ein und verjagte die anderen. Am 13. April trug der Papst Gregor IX. dem Archidiakon, Cantor und Decan von Breslau die Untersuchung hierüber auf, wer als rechtmässig gewählt zu gelten habe (Cod. dipl. Mor. III, 1). Konrad, vom Könige unterstützt, regierte unangefochten seine Diöcese und der Streit über den Besitz des Bisthums dauerte fort. Im Jahre 1245 designirte der Papst Innocenz IV. den Dompropst von Hamburg, Bruno von Schauenburg, zum Bischof von Olmütz; Wilhelm wurde zur Resignation bewogen und zwischen Konrad und Bruno (1246) ein Ausgleich zu Stande gebracht; hienach wurde dem ersteren eine jährliche Pension von 300 Mark Silbers nebst anderen Beneficien bewilligt. Die Anerkennung Brunos durch den König erfolgte zu Ende 1246.

[105] Hier ist offenbar ein Zeitwort ausgelassen. In der hier augenfällig benützten sogenannten Vita Brunonis (Archiv für österreichische Geschichte 65, 494) lautet die Stelle: „Et quia placet aliquid superaddere, qualiter idem fuerit ad ecclesiam Olomucensem electus, et quidem prosequentibus canonicis Olomucensibus eleccionem suam de concanonico ipsorum Wilhelmo in curia Romana contra predictum Chunradum de Vrideberch violenter intrusum: Johannes decanus, Bartholomeus... eandem ecclesiam sunt in Romana curia personaliter persecuti, ipsis et aliis canonicis pro ecclesie libertate fere per septennium in exilio constitutis...“

[106] Die hierauf bezügliche Urkunde de dato III Idus Decembris 1248 bei Boczek, Cod. dipl. Mor. III, Nr. 128.

[107] Hullein bei Kremsier zusammen mit Dörfern Prawtschitz, Niemtschitz und Altendorf.

[108] Hierüber lagen dem Compilator Urkunden des erzbischöflichen Archives vor, und zwar Boczek 1. c, p. 251, 311 und 404. Dudik, Geschichte Mährens V, 471.

[109] Hochwald, Burgruine bei Mistek.

[110] Ibid. p. 403 aus dem Testamente des Erzbischofs Bruno.

[111] Nicht Schönberg, wie ursprünglicher Editor Loserth irrtümlich meinte, sondern Burgruine Schauenburg bei Podhradni Lhota, Herrschaft Keltsch.

[112] Keltsch bei Wal. Meseritsch.

[113] Witonitz bei Prossnitz. Fritschowitz bei Mistek. Boczek, Cod. dipl. Mor. 1. c, p. 251, 405. Dudik, Geschichte Mährens V, 444.

[114] Wiklek bei Leipnik. Boczek, Cod. dipl. Mor. 1. c, p. 251.

[115] Der Bau der Collegiatkirche St. Mauritius in Kremsier wurde 1260 begonnen und die Kirche reich dotirt; s. Dudik, Geschichte Mährens VII, 50. Richter, Series 1. c, p. 75. Der erste Propst daselbst war Heydolf; er wird erwähnt in dem Testamente des Bischofs Bruno, Boczek 1. c, p. 402. Das Collegiatcapitel kam 1262 nach Kremsier.

[116] Hierüber wird in dem Testamente gesagt: „Item in eodem districtu et silva adhuc extirpanda conferimus et damus centum laneos ad conventualem canonicorum ecclesiam S. Mauricii in Cremeser, ad quam eciam capituli nostri interveniente consensu villulas episcopales de Merteniz, de Belen, de Cassiz, que habent omnes triginta octo laneos, ut ad prebendas ipsius ecclesie perpetuo debeant pertinere... Ad preposituram de Cremeser damus villulam episcopalem de Gernowitz que habet sex laneos... Item quindecim sunt et esse debeant altaria in ipsa ecclesia de Cremeser, quorum quatuor sunt dotata. Ad undecim alia conferimus in dotem triginta tres marcas...“

[117] S. hierüber Dudik, Geschichte Mährens VI, 68, 69, 174, 175.

[118] Die obige Angabe, dass Bischof Bruno XII Kal. Martii (= 18. Februar) gestorben, ist zwar in die meisten neueren Schriften (aus Augustini Series epp. Olom.) übergegangen, aber doch unrichtig. Bruno starb am 17. Februar, wie es in dem an den Mainzer Erzbischof gerichteten Schreiben des Olmützer Domcapitels über die Wahl von Brunos Nachfolger Theoderich richtig heisst: „Brunone ecclesie nostre Olomucensis et nostro episcopo proxima secunda feria post Dominicam qua cantatur Exsurge Domine, sicut placuit Domino, ab hac luce subtracto... Der Fehler im Granum stammt aus dem Nekrolog der Olmützer Kirche, woselbst der 11. Februar (III Idus Februarii) durch ein Versehen des Schreibers ganz fehlt, während die goldene Zahl und der Sonntagsbuchstabe richtig zum 11. Februar angesetzt sind und in ihrer richtigen Reihenfolge fortlaufen, so dass der Irrthum nur im römischen Kalender fortgeht. Beim 22. Februar bemerkte der Schreiber den Fehler und schrieb dann die Ziffern des römischen Kalenders bis zum Schluss des Monats nicht weiter. S. Dudik, Ueber die Nekrologe der Olmützer Kirche 1. c, p. 525.

[119] Theoderich (Dietrich) von Neuhaus (aus der Familie der Witigonen) wurde am 26. März 1281 in der alten St. Peterskirche zu Olmütz (nicht in der sonst benützten Kathedrale) gewählt; s. Boczek, Cod. dipl. Mor. IV, p. 246.

[120] Cod.: preben. Powel bei Olmütz.

[121] Die Urkunde Wenzels II. de dato XII Kal. Aprilis 1286 bei Boczek, Cod.dipl. Mor. IV, 314, 316.

[122] Die Urkunde ist gedruckt in Boczek's Cod. dipl. Mor. V, p. 125.

[123] Latein bei Brünn.

[124] Die betreffende Urkunde liegt nicht mehr vor. Einige Satztheile ausdem Granum finden sich in den Series epp. Olom. Augustins ed. Richter,p. 87.

[125] Im Nekrolog der Olmützer Domkirche, das der obigen Zusammenstellung zu Grunde lag, heisst es: „VI Id. obiit Theodericus, XVIII episcopus huius ecclesie, qui creavit quinque prebendas et multa bona fecit ecclesie.“ Archiv für österreichische Geschichte 65, 569; s. Dudik, Geschichte Mährens VII, 263.

[126] Der Name wurde von Augustin und dementsprechend von vielen neueren Forschern Haly gelesen; Naly lautet er aber auch im Nekrolog der Olmützer Kirche. Ob er aus der Familie Waldstein stammte, wie Augustin - Richter u. A. wollen, ist nicht sicher. Ebensowenig weiss man, wann und wo er die Weihe erhielt.

[127] Schlapanitz bei Brünn.

[128] Die Urkunde ist gedruckt bei Boczek, Cod. dipl. Mor. V, p. 199, 201.

[129] So auch der Nekrolog der Olmützer Kirche: „III Non. Oct. obiit Johannesepiscopus XIX huius dictus Nali, änno domini 1311 in ecclesia Olomucensi sepultus.“

[130] Konitz bei Prossnitz.

[131] Peter wird hier ,nobilis de Konitz' genannt. Er hiess Peter Angeli. Sein Vater Angelus war Domherr in Prag. Clemens V. bestätigte dem neugewählten Olmützer Bischof einen Legitimationsbrief des Bischofs von Prag, Tobias von Bechyn, vom 26. September 1287, in welchem gesagt wurde, dass Peter geboren wurde, ehe noch sein Vater Domherr und Subdiakon war; s. Cod. dipl. Mor. VI, Nr. 59. Peter Angeli war in der königl. Kanzlei bedienstet und brachte es daselbst bis zum Kanzler. Er besass bei seiner Wahl die Propsteien bei St. Veit und am Wyschehrad und Canonicate in Breslau, Prag und Sadska (s. Cod. dipl. Mor. VI, Nr. 60).

[132] In codice: MCCC; für das weitere Datum fehlt der Raum. Dies wiederholt sich auch weiter unten an mehreren Stellen.

[133] Peter starb am 7. Juni 1316; s. Königsaaler Geschichtsquellen, p. 380 und Nekrologe der Olmützer Kirche a. a. O., p. 544.

[134]Krzenowitz bei Kojetein.

[135] Cod.: provulgavit.

[136] Von dem obigen Texte ist ein Theil von Augustin in seine Series wörtlich aufgenommen worden; s. p. 92. Conrad I. wurde am 15. Juli 1316 gewählt; s. die Königsaaler Geschichtsquellen, p. 380. Ueber seine niedere Herkunft s. ebenda S. 439. Die Verkaufsurkunde von Krenowitz bei Kojetein ist gedruckt im Cod. dipl. Mor. VI, S. 150. Die Schenkung an die Olmützer Kirche s. im Testamente Konrads, Cod. dipl. Mor. VI, 242. Von den Statuten dieses Bischofs und seiner Bestätigung älterer Statuten ist aus gleichzeitigen Quellen nichts bekannt. Dagegen besitzt man von diesem Bischof das älteste Verzeichniss der Lehen und Lehenvasallen der Olmützer Kirche; s. Dudik, Geschichte Mährens XI, 353; Cod. dipl. Mor. VII, 837.

[137] Das Nekrolog der Olmützer Kirche gibt fälschlich den 7. statt den 8. August als Todestag an. Archiv für österreichische Geschichte 65, 553. Vgl. dagegen die Königsaaler Geschichtsquellen, p. 439. Der ganze folgende Abschnitt aus dem Granum Catalogi bei Augustin - Richter, Series, p. 99.

[138] Recte: Sors.

[139] s. Cod. dipl. Mor. VI, 245. Bulle Johanns XXII., durch die Hinko von Duba zum Bischof von Olmütz ernannt wird; vgl. Königsaaler Geschichtsquellen, p. 452.

[140] Cod.: pro ecclesia sumptibus suis pro ecclesia.

[141] Cod. dipl. Mor. VI, 266, 310.

[142] Ibid. 313.

[143] Wischau.

[144] Ibid. p. 278.

[145] So ist der Todestag auch im Olmützer Nekrolog, allerdings von einerjüngeren, erst dem 15. Jahrhundert angehörigen Hand eingetragen. DerHerausgeber Dudik hält denn dies Datum auch für correct. Aber richtiger dürfte doch die Angabe Peter's von Zittau sein, der wohl bei dem Leichenbegängniss dieses Bischofs zugegen gewesen sein wird und diese Partien seines Werkes ziemlich gleichzeitig mit den Ereignissen geschrieben hat. Er sagt (p. 500): „Anno Domini 1332 sexto Kal. Januarii die beati Johannis Evangeliste dominus Hinco Dei et apostolice sedis gracia Olomucensis episcopus vir nobilis genere dictus de Duba Prage moritur et in Pragensi maiori ecclesie sepelitur. Hic quia frequentes infirmitates habuit, in Moravia propter inconsuetum aerem manere timuit, ideo in Boemia frequencius habitavit. Dudik hat in seiner Geschichte Mährens XII. 15 (hier richtig) und seiner Ausgabe der Olmützer Nekrologe (S. 588) widersprechende Angaben.

[146] Die Ernennung durch den Papst erfolgte im April 1334 (Cod. dipl. Mor. VII, 4 und 5—7). Die Königsaaler Chronik meldet hierüber: „Post hunc dominus Johannes Wissegradensis prepositus regni Boemie cancellarius incliti domini Wenceslai regis Boemie et Polonie, fundatoris Aule regie naturalis filius canonice in ecclesia Olomucensi eligitur et a domino Matthia Moguntino archiepiscopo confirmatur. Pro eleccione... Karolus marchio Moravie laboravit cum Nicolao duce Oppavie bona fide. Hie electus et confirmatus eodem anno in Quatuor temporibus, quibus Caritas Dei canitur, in Wissegradensi ecclesia in diaconum ordinatur; s. Königsaaler Geschichtsquellen, p. 500/1. Von einer Wahl kann keine Rede sein, denn der Papst hatte sich für diesen Fall die Besetzung des Bisthums vorbehalten; s. Cod. dipl. Mor. VII, 5.

[147] Pustomiersch bei Wischau.

[148] Cod.: celesti.

[149] Die Stiftungsurkunde im Cod. dipl. Mor. VII, 209; s. Dudik, Geschichte Mährens XII, 221.

[150] Die betreffende Urkunde findet sich gedruckt im Cod. dipl. Mor. VII, 290. Sie ist datirt vom 1. April 1342.

[151] So auch der Nekrolog der Olmützer Kirche: „X Kal. Oct. obiit JohannesXXIII episcopus huius ecclesie.“ Archiv für österreichische Geschichte65, 566. Johann von Olmütz starb am 22. September 1351. Vgl. Königsaaler Geschichtsquellen, S. 606.

[152] Johann von Wlaschim, Propst zu Allerheiligen auf der Prager Burg und Domherr zu Breslau, ein vielseitig gebildeter und diplomatisch gewandter Mann, führte den Beinamen Oczko = ocellus daher, weil sein linkes Auge kleiner war als das rechte. Clemens VI, ernannte ihn am 17. November 1351 zum Bischof von Olmütz und verkündete diese Ernennungdem Clerus, der Bevölkerung der Olmützer Diöcese, den Olmützer Vasallen, dem Prager Erzbischofe und dem Kaiser Karl IV. unter demselben Datum; s. Cod. dipl. Mor. VIII, 92. Privilegien des Papstes für ihn s. ebendaselbst Nr. 143, 144. Karl IV. bestätigte ihm die Privilegien der Olmützer Kirche am 7. Mai 1353; s. ebendaselbst Nr. 205.

[153] Die Statuten des Bischofs Johann Oczko für die Olmützer Kirche sind gedruckt im Cod. dipl. Mor. VIII, 147—149. S. 149, Z. 20 v. o. In der oben angemerkten Datirung findet sich vielleicht ein Fehler. Die Statuten sind datirt vom 13. December 1352. Freilich ist zu bemerken, dass die Handschrift (Olmützer Studienbibliothek II, II, 21), aus welcher das Document abgedruckt ist, auch erst dem 15. Jahrhunderte angehört, derselben Zeit also wie das Granum Catalogi, und von sonstigen Irrthümern nicht frei ist. Es ist daher vorläufig zweifelhaft, welches Datum als das richtige anzusehen ist. Der Verfasser des Granum hatte auch hier, wie man aus der Fassung einzelner Stellen sieht, die Urkunde vor sich.

[154] Johann Oczko von Wlaschim wurde am 12. Juli 1364 zum Erzbischof von Prag gewählt.

[155] Cf. Dobner, MM. Boh. hist. III, 40. Chron. Boh. SS. rer. Boh. II, 453.

[156] Noch vor der Wahl Oczko's zum Prager Erzbischof bat Johann von Neumarkt, damals noch Bischof von Leitomischl, Karl IV., seiner bei der Besetzung des Olmützer Bisthums eingedenk zu sein, falls Oczko zum Erzbischof von Prag ernannt würde. Cod. dipl. Mor. IX, Nr. 373. Karl IV. verwendete sich hierauf für ihn bei dem Papst ibid. Nr. 374. Desgleichen Wenzel, Karls IV. Sohn, und Johann, Markgraf von Mähren; s. ibid. Nr. 375, 376. Ueber die früheren Lebensverhältnisse Johanns von Neumarkt vgl. die Einleitung zu A. Benediktes Ausgabe des ,Lebens des heil. Hieronymus' in der Uebersetzung des Bischofs Johann VIII. von Olmütz, p. I—VHI. Th. Lindner, Das Urkundenwesen Karls IV., p. 16, 17, 21, Tadra, Das Formelbuch Johanns von Neumarkt (Archiv für österreichische Geschichte LXVIII, 1—2).

[157] Cod.: fehlt; nur der Raum hiefür ist vorhanden.

[158] Die Stiftungsurkunde im 10. Bande des Cod. dipl. Mor., Nr. 129. Sie ist datirt vom 8. August 1371.

[159] Die Statuten des Bischofs Johann von Olmütz de dato 10. Juni 1367 sind gedruckt im Cod. dipl. Mor. X, Nr. 10.

[160] Johann von Neumarkt starb in vigilia Natalis Domini; s. meine Ausgabe des Cod. epist. Johannis de Jenzenstein, Archiv für österreichische Geschichte LV, p. 314. Augustins Series gibt fälschlich den 20. December als Sterbetag an. Das Nekrolog der Olmützer Kirche verzeichnet ihn weder zu dem einen, noch zu dem anderen Tage.

[161] Peter führte den Beinamen Gelito (== Jelito) d. i. die Wurst nach einem der ,Wurstgrund' genannten Bauernhofe bei Landskron in Böhmen. Seit 1355 war er Bischof von Chur in Schweiz, seit 1364 Bischof von Leitomischl, seit 1371 Bischof von Magdeburg. S. Lindner, Geschichte des deutschen Reiches unter Wenzel L I, p. 21.

[162] Døevèitz und Popovitz zwischen Prag und Brandeis an der Elbe.

[163] Die Urkunde hierüber ist gedruckt im Cod. dipl. Mor. XI, Nr. 272.

[164] Landskron bei Leitomischl.

[165] S. Augustini Series episcoporum Olomucensium, p. 123. Aehnlich wie oben lautet der Bericht im Nekrolog der Olmützer Kirche, der von dem Compilator zweifellos benützt wurde; s. Archiv für österreichische Geschichte 1. c, p. 525.

[166] Gelito starb am 13. Februar 1387. S. das Nekrolog der Olmützer Kirche1. c, p. 525, und Cod. dipl. Mor. XI, Nr. 416. Vgl. über seinen Tod den Cod. ep. Joh. de Jenzenstein 1. c, p. 363.

[167] S. den Cod. epist. Johannis de Jenzenstein 1. c, p. 340. In einer Urkunde vom 11. Mai 1388 nennt sich Johann Sobeslaw ,postulatus ecclesie Olomucensis'. Cod. dipl. Mor. XI, Nr. 476. Noch 1388 schreibt Wenzel an den Papst wegen Besetzung des Olmützer Bisthums; s. ebendaselbst Nr. 532. Nach dem Tode Peters verwaltete Heinrich von Lipa im Namen des Königs.

[168] Aquileja in Italien. Ernannt am Ende 1387, ermordert am 12. October 1394. Die Ernennung war bis Mai 1388 in Mähren nicht bekannt; s. Cod. dipl. Mor. XI, Nr. 476. Am 10. August 1388 nannte sich Johann Sobeslaw noch Aquilegiensis patriarcha et Olomucensis postulatus; Cod. dipl. Mor. XI, Nr. 495.

[169] Nicolaus von Riesenburg, Bischof von Konstanz am Bodensee (1383 – 1387). Die verschiedenen Ansichten über seine Abstammung s. bei Lindner, Geschichte des deutschen Reiches unter Wenzel I., p. 407. Lindner hält Nikolaus für einen Abkömmling der böhmischen Riesenburge und ihm schliefst sich V. Brandl an. Cod. dipl. Mor. XI, p. XIII. Am 22. April 1387 nannte ihn Urban VI. bereits ,episcopus Olomucensis'. Seine Inthronisation in Mähren erfolgte erst am 15. December 1388; Cod. dipl. Mor. 1. c, Nr. 525.

[170] Mödritz bei Brünn. Meilitz, Burgruine bei Wischau.

[171] Ibid. Nr. 527.

[172] S. das Nekrolog der Olmittzer Kirche 1. c, p. 544. Nicolaus starb nicht 1396, sondern 1397.

[173] Johann war Bischof von Lebus in Brandenburg 1393 - 1397.

[174] Ueber die Abstammung dieses Bischofs s. den Cod. dipl. Mor. Xu, p. VI. Die Ernennungsurkunde im Cod. dipl. Mor. XII, Nr. 409.

[175] Siehe hierüber Brandl im XII. Bande des Cod. dipl. Mor., p. VIII. Die Entlehnung geschah in Folge der grossen Noth, in welcher sich der Bischof befand. In einer Urkunde vom 12. Mai 1399 bekennt der Bischof, dem Domherrn Smil von Vicow 200 Mark schuldig zu sein. Cod. dipl. Mor. XII, Nr. 536.

[176] Vgl. ibid. Nr. 537.

[177] Burg Mürau bei Müglitz.

[178] Czechowitz bei Prossnitz.

[179] Nicht 1402, sondern 1403 nach dem 11. August; s. Augustini Series 1. c, p. 134.

[180] Vgl, Richter's Bemerkungen in Augustini Series Episc. Olom., p. 136.

[181] Hotzenplotz und Katscher in Preussisch-Schlesien.

[182] Der ganze Absatz ist mitgetheilt von Richter in der Series episc. Olom., p. 136.

[183] Der Todestag Laczko's von Kravaø ist in dem Nekrologe der Olmützer Kirche nicht mehr eingetragen.

[184] S. über Conrad von Vechta meine Beiträge zur Geschichte der husitischen Bewegung III. Archiv für österreichische Geschichte, Bd. LX, p. 401.

[185] Geschichtschr. der husitischen Bewegung II, 270.

[186] Seine Bestätigung verzog sich bis um die Mitte des folgenden Jahres; s. Frind, Kirchengeschichte von Böhmen III, 62.

[187] Am 21. April.

[188] S. Frind a. a. O. III, 282/3. 192—195.

[189] Diesen Satz theilt Richter in Augustinus Series, p. 142 mit. Mit Recht bemerkt Richter, dass das Worte sind: „magis ab invidia quam a charitate christiana prolata“ und gibt den wahren Grund an, weshalb dieser Bischof Wenzel Kralik (veteri prosapia Wrabiorum equitum de Burnitz in Bohemia natus) sich den erhöhten Sitz anfertigen liess.

[190] integrum. Hier fehlt ein Wort (annum?).

[191] Auch diesen Satz hat Richter in der Ausgabe der Series Augustinus, S. 144 mitgetheilt. „Ast vero,” fragt Richter, “cuiusnam aes Wenceslaus consumsit, proprium an alienum? Quingentae marcae, quas a capitulo acceperat, ex vendicione episcopalis oppidi Hulin proveniebant, ideoque pleno iure ad episcopum spectabant... Ex eo quod iocalia coemit — fortasse ut more illius aevi convenientem episcopo Olomucensi splendorem in medium tot principum ecclesiasticorum et secularium Constantiae congregatorum adferret — minime sequitur, quod thesaurum ecclesiae dilapidaverit, etenim iocalia ab eo coemta partem thesauri episcopalis efficiebant.” Auch in Betreff des oben getadelten Aufenthaltes des Bischofs in Prag sucht Richter nachzuweisen, dass die Vorwürfe, welche dem Bischof von dem Compilator des Granum gemacht werden, in keiner Weise gerechtfertigt seien.

[192] Ueber seine reformatorische Wirksamkeit, die sich allerdings nur auf den Erlass einzelner Statuten beschränkt; s. Frind a. a. O., p. 233.

[193] Antiochia, Titularsitz in Syrien.

[194] Augustin gibt als den Sterbeort Wenzel Kralik's die mährische Stadt Zwittau an; mit welchem Rechte ist nicht ersichtlich. Vgl. Richter, Series a. a. O.

[195] Ueber die Vorgeschichte Johanns s. Frind, Kirchengeschichte von Böhmen III, 168—173. Ueber seinen Streit mit Aleš (Albert), dem Domherrn von Wyschehrad, finden sich im Cod. Cerr. 358 des Brünner Landesarchivs eine Anzahl wichtiger Actenstücke, auf die ich bei Gelegenheit näher einzugehen beabsichtige.

[196] Das weitere fehlt in der Handschrift der Olmützer Domcapitels, beginnt ein Schlussblatt im Brünner Landesarchiv, ediert von Berthold Bretholz: Das Schlussblatt des „Granum catalogi praesulum Moraviae“, Festschrift des Vereines für Geschichte der Deutschen in Böhmen seinen Mitgliedern gewidmet zur Feier des vierzigjährigen Bestandes 27. Mai 1902, Prag 1902..

[197] Vergleich den vielfach fehlerhaften Text bei Richter a.a.O., S. 148, Sp. 1, Z. 21 ff.

[198] Dieses Wort auf Rasur.

[199] ...tum solepniter [sic!] auf Rasur.

[200] Dieses Wort auf Rasur.

[201] Mit diesem Worte, das sich aber unmittelbar in der Zeile an das vorige anschliesst, beginnt die zweite Hand.

[202] Waitzen bei Budapest in Ungarn.

[203] Ulm in Württemberg.

[204] Die beiden letzten Worte sind am Rande nachgetragen.

[205] Tein- und St.-Egidius-Kirche in Prager Altstadt.

[206] Von „per“ bis „confirmatus“ am Rande gleichzeitig nachgetragen.

[207] Filibertus, Bischof von Coutances in Normandien, Erzdiözese Rouen in Frankreich, päpstlicher Legat-Bischof in Böhmen (1435 – 1439).